türkiye psikiyatri derneği yıllık toplantısı

PANEL-7
42
14. Bahar Sempozyumu/Panel Özetleri
Bipolar Bozuklukta Evreleme: Klinikte Katkı Sağlayabilir mi?
Bipolar Bozuklukta Evreleme Modelleri: Neler Getirebilir?
Oturum Başkanı : Ömer Aydemir
Panelist : Kaan Kora
Bipolar bozukluklar %90’lara varan yineleme oranı ve işlevsellikte ilerleyici yıkıma yol açmaları
nedeni ile tıbbi sakatlık nedenleri arasında ilk 10 bozukluk içindedir. Hastalığın depresyonla
başlayan ve daha sonra manik/hipomanik dönemlerin eklendiği klasik gidiş örüntüsü tanının
geç konmasında etkili olmaktadır. Manik/hipomanik dönemler tanıda daha belirleyici olsa da klinik
tabloda depresyona kıyasla daha az yer tutmaktadır (depresyon %60, mani/hipomani %2).
Bipolar bozukluğun kendine has diğer özellikleri de hem tanı hem de sağaltım açısından güçlükler
oluşturmaktadır. Bozukluğun birbirinden farklı hatta zıt yapıları hastalık gidişi içinde barındırıyor
olması, farklı zamanlarda farklı hastalık dönemlerinin gözleniyor olması, gidişin manik veya
depresif ağırlıklı oluşunun kişiden kişiye hatta aynı kişide hastalık gidişi içinde değişiyor olması,
dönemler arası eşikaltı belirtilerin varlığı güçlük oluşturan özellikler arasında sayılabilir. Sağaltım
yanıtının belirlenmesinde dönemlere (mani, depresyon vb.) veya fazlara (akut, idame vb.) odaklanılması
da bütüncül bir bakış tutturulmasını güçleştirebilir.
Bipolar bozukluğu daha genel bir bakışla ele almada, sağaltım seçeneklerini ve dolayısı
ile yanıtı belirlemede yardımcı yöntemlerden birisi olarak, genel tıpta pek çok hastalığın klinik
durumu ve uygulanacak tedavi algoritmalarını belirlemede kullanılan evreleme bir model olarak
düşünülebilir. Evreleme modellerinde her evreyi belirlemek için objektif ve ölçülebilir belirleyiciler
kullanılmaktadır. Bipolar bozukluk için kullanılacak evreleme modelleri ailevi yüklülük, çocukluk
çağı travmaları, madde kötüye kullanımı ve dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu gibi varlığının
bipolar bozukluk açısından risk artışına sebep olduğu durumları saptamaya yönelik çalışmaları
hızlandırabilir, ayrıca gündelik uygulamada klinisyenin bu konulara odaklanmasını sağlayabilir.
Distimi, siklotimi, anksiyete belirtileri ile birlikte varolan duygudurum dalgalanmaları, özkıyım
davranışları, bipolarite eğilimi gösteren major depresif dönemler gibi prodromal belirti olarak
değerlendirilebilecek işaretler erken tanı ve müdahale olanağı sağlayabilir.
Elimizdeki bilgiler bu belirtilerin duyarlılığın yüksek ancak özgüllüğünün düşük olduğunu
göstermektedir. Ayrıca bu tür modellerin uçlardaki hastaları kapsamadığı, genelleştirmeye ağırlık
verdiği akılda tutulmalıdır. Ancak bipolar bozukluk gibi her bireyde farklı seyreden, hatta kişinin
hastalık gidişinin bile değişken olduğu bir bozuklukta sağaltımın bireyselleşmesini, yanıtın bireysel
temelde değerlendirilmesini sağlayabilir.