YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

Ryzhov, Türkiye ile iliflkileri canland›rmak için ekonomik yard›mlar›n tek araç
oldu¤unu kavram›fl ve 1958 y›l›nda, Rusya Türkiye’ye y›ll›k yüzde 2.5 faizli ve 3 y›l
vadeli 3.4 milyon Rubleli bir kredi temin etmifl ve bu kredi ile Çay›rova’daki cam
fabrikas› inflaa edilmifltir. Y›lda 7.6 milyon m 2 cam üreten fabrikan›n üretime geçmesiyle
Türkiye cam ithalat›n› tamamen ikame etmifl ve cam ihracatç›s› konumuna
gelmifltir.
‹flbirli¤i sadece baz› projelerle s›n›rl› kalmam›fl, yarat›lan barter imkanlar› çerçevesinde
Türkiye’nin SSCB ve COMECON’la ticareti de artmaya bafllam›flt›r. 1950 y›-
l›nda Türkiye’nin bu ülkelere ihracat›n›n yüzde 7’si ve ithalat›n yüzde 8’i düflerken
1957’de bu oranlar yüzde 22.2 ve yüzde 15’e ç›km›flt›r. 8
Ancak, 27 May›s 1960’da Demokrat Parti iktidar›n›n sona ermesi ile ikili ekonomik
iliflkilerdeki canlanma süreci kesintiye u¤ram›flt›r. Böylece Milli Mücadele y›llar›nda
bafllayan, zaman zaman alevlenen, ancak ço¤u dönemlerde çok mütevazi boyutlarda
kalan Türk-Sovyet ekonomik iliflkilerinde birinci iflbirli¤i dönemi sona ermifltir.
Bu dönemde her iki ülkede de devletin ekonomik hayata hakim olmas›, ikili
ekonomik iliflkilerin niteli¤ini de belirlemifltir. Ekonomik iliflkiler devletlerin müdahalesi
ile geliflmifl ve yine devletleraras› siyasi iliflkilerin etkisiyle zaman zaman tamamen
dondurulmufltur.
4.1.2. 1960-1980 Döneminde Türkiye-Sovyetler Birli¤i Ekonomik
‹liflkileri
1960’l› y›llar›n bafl›na gelindi¤inde Türkiye ve SSCB aras›ndaki iliflkilerde belirli
bir yumuflama hissedilmeye bafllanm›flt›r. Türkiye bu iliflkileri Bat› ittifak› ile belirleyici
iliflkileri s›n›rlar› çerçevesinde gelifltirmeye çal›fl›rken, Rusya ise iki blok aras›ndaki
yumuflama döneminde Türkiye’nin Bat› ile iliflkilerinde yaflanan baz› s›k›nt›lar›
kullanmaya çal›flm›flt›r.
Türkiye, bu dönemde d›fl ekonomik iliflkilerinde niteliksel de¤ifliklikler yaparak
yerli sanayisini güçlendirmeyi ve yeni kurulacak birimlerle ihracat›n› çeflitlendirmeyi
ve artt›rmay› arzulam›flt›r. Türkiye’nin bu amaçlara yönelik çabalar›na destek vermeyen
Bat›, s›k s›k Türkiye’de benzer projeleri takip eden Bat›l› firmalar› engellemifl
veya Türkiye’ye a¤›r kredi flartlar› sunmufltur.
16 fiubat 1961’de Türkiye ve Rusya, aralar›nda yeni bir karfl›l›kl› ticaret protokolü
imzalam›flt›r. 1961’de, ayr›ca, iki ülke aras›nda demiryolu nakliyat› ve 1962’de
Çay Baraj›’n›n inflaas› anlaflmalar› yap›larak iliflkilere h›z kazand›r›lm›flt›r. 9 1962
107