YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

Sovyetler Birli¤i çöktü¤ünde tüm Sovyet petrol üretimi ciddi s›k›nt›lar yaflamaktayd›.
Günümüzde bu s›k›nt›lar, baz› yerlerde bat› teknolojisinin aktar›lmas›, baz›
yerlerde de bat› sermayesinin kat›l›m›yla afl›lmaya çal›fl›lmaktad›r. 1997 sonu itibar›yla
Azerbaycan’›n y›ll›k petrol üretimi 9 milyon tona düflmüfl bulunmaktad›r. Bakü’deki
22 milyon ton y›ll›k toplam petrol iflleme imkan›na sahip Azerneftyag ve
Azerneftyanajag rafinerileri üretimlerini % 40 kapasiteyle sürdürmektedir.
Di¤er komflu cumhuriyetlerdeki durum da Azerbaycan’dan farkl› de¤ildir. Sovyetler
Birli¤i’ni oluflturan cumhuriyetler aras›nda ikinci büyük petrol üreticisi olan
Kazakistan’da 1992’de 21.9 milyon ton olan üretim 1994’de 18.5 milyon tona düflmüfl,
1996’da 22.8 milyon tona, 1997’de ise 25.7 milyon tona ç›km›flt›r. 1998 y›l› için
30 milyon ton hedeflenmektedir. 12
Bölgedeki petrol rezervlerinin miktar› konusunda de¤iflik tahminler yap›lmaktad›r.
Uluslararas› Enerji Ajans›’n›n (IEA) hesaplar›na göre bölgedeki ispatlanm›fl
petrol miktar› 15 ile 40 milyar varil aras›ndad›r. 13 Buna 70-150 milyar varillik potansiyel
rezervleri de eklemek mümkündür. Her fley yolunda giderse, 2010’da bu
bölgede y›lda en fazla 200-205 milyon ton petrol üretilece¤i düflünülmektedir. 14
Afla¤›daki tabloda Uluslararas› Enerji Ajans›’n›n tahminlerine dayanarak bölgede
üretilecek ve ihraç edilecek petrol miktarlar› verilmifltir. Daha sonra ayr›ca, petrol
potansiyeli aç›s›ndan bölgenin iki önemli ülkesi, Azerbaycan ve Kazakistan’daki boru
hatlar›n›n ak›betini belirleyecek büyük çapl› projelere k›saca de¤inilmektedir.
Türkmenistan’daki petrol arama ve ç›kartma çal›flmalar› son zamanlarda h›z kazand›ysa
da, petrol üretimi konusunda boru hatlar›n›n güzergah›n› etkileyecek bir geliflme
henüz görülmedi¤i için buraya al›nmam›flt›r. 15
Hazar Bölgesi Petrol Üretimi ve ‹hracat›
Milyon Ton 1996 2000 2010
Hazar Havzas› Petrol Üretimi 43 69-79 138-194
Hazar Havzas› ‹hracat› 15 29-33 75-117
Kaynak: IEA, Caspian Oil and Gas.
69