YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

3.5.2 Bakü-Supsa Projesi
Bakü-Ceyhan ilk gündeme geldi¤inden bu yana Türkiye, projesinin do¤al rakibi
olarak Bakü-Novorossisk’i görmüfltür. Oysa Türkiye’nin gerçekleflmesine katk›da
bulundu¤u Bakü-Supsa hatt› da Bakü-Ceyhan’›n rakiplerinden biridir. Washington’daki
Petroleum Finance Company için Lowell Bezanis taraf›ndan kaleme al›nan
"The Baku-Ceyhan: Constraints to a US-backed Central Asian/Caucasian Exit Route"
bafll›kl› raporda Türkiye ile Rusya aras›nda rekabetin en çok Gürcistan’›n ifline yarayaca¤›
ve Supsa hatt›n›n ana ihraç hatt› haline dönüflebilece¤i iddia edilmektedir.
78 Gerçekten de 1.2-1.5 milyar dolarl›k bir yat›r›mla Bakü-Supsa’n›n ana ihraç
hatt›na dönüflmesi mümkündür. fiirketlerin de bu konuda ›srarl› olduklar› bilinmektedir.
79 Üstelik, CPC hatt› gerçekleflti¤inde ve Azerbaycan petrolü, kapasiteleri artt›r›lm›fl
erken petrol boru hatlar›ndan 96 mil.ton/y›l ile Karadeniz’e akt›¤›nda ve
2010 y›l›nda bölgenin ihraç edebilece¤i toplam petrol miktar› y›lda maksimum 117
milyon ton oldu¤una göre geriye pek de fazla petrol kalmamaktad›r. Ayr›ca Kazakistan’›n
Sovyetler Birli¤i döneminden kalma boru hatlar› oldu¤u da unutulmamal›d›r.
3.5.3 Kazakistan Hatt›
Kazakistan 1997 y›l› içinde Hazar k›y›s›ndaki Aktau liman›ndan ‹ran ve Gürcistan’a
yaklafl›k 5 milyon ton petrol sevketmifltir. Bunun 2 milyon ton kadar› Batum
liman›ndan Avrupa pazarlar›na sat›lm›flt›r. 5,000-7,000 dwt’lik küçük tankerlerle Aktau’dan
Azerbaycan’›n Dyubendi terminaline getirilen Tengiz petrolü, ya do¤rudan
trenle ya da Dyubendi-Dashkil-Ali Bayraml› boru hatt›ndan ve oradan trenle Batum
liman›na nakledilmifltir. Bu yoldan yap›lan tafl›mac›l›¤›n 2000 y›l›nda 10 milyon
ton/y›l seviyesine çekilmesi için Hazar limanlar›n›n kapasitelerinin artt›r›lmas› çal›flmalar›
sürmektedir. Dyubendi ile Batum aras›nda y›lda ortalama 7-8 milyon ton tafl›yabilecek
bir hatt›n yap›lmas› da gündemdedir. 80 Chevron petrol flirketi yetkilileri
26 Ocak 1999’da yapt›klar› bir aç›klamada 1974’de inflaa edilen ve 1992’den bu
yana bak›ms›zl›k yüzünden kullan›lmayan 232 kilometrelik Khashuri-Batum hatt›n›
8 milyon dolara onararak 6 ay içinde günde 40 bin varil (2 mil. ton/y›l) tafl›yabilecek
kapasiteye ulaflt›rabileceklerini belirtmifllerdir. 81
87