YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

Do¤al gaz pazar›nda LNG arz›nda talebi aflan önemli bir art›fl gözlenmektedir.
LNG’nin çok daha pahal› olmas›na ra¤men, genel olarak do¤al gaz tüketiminin artmas›
ve baz› yerlerde boru hatlar›n›n infla edilememesi veya politik olarak riskli olmas›
bu pazar›n tercih flans›n› artt›rmaktad›r. Uzakdo¤u krizi ile birlikte bu pazarlarda
ihracat› düflen LNG üreticilerinin Türkiye gibi ülkelere ilgisi h›zla artmaktad›r.
LNG opsiyonlar›na karfl› fiyat avantaj›na sahip olmas›na ek olarak ‹ran ve Irak
gibi ülkelere uygulanan yapt›r›mlar ve Türkmen do¤al gaz›n›n ihracat rotas›ndaki
karars›zl›k Rus do¤al gaz›na avantaj sa¤layan di¤er unsurlard›r. Bununla birlikte yarat›lan
kaynak çeflitlili¤i Rus do¤al gaz›n›n pazar oran›n› yüzde 60 gibi "güvenilir"
bir seviyede tutma imkan›n› vermektedir.
Bununla beraber, dünyan›n en büyük do¤al gaz rezervlerine sahip ilk iki ülkenin
(Rusya ve ‹ran) komflusu olan, ayr›ca yak›n›ndaki bulunan ülkelerden, M›s›r,
Irak ve Türkmenistan’dan boru hatt› ile do¤al gaz alma flans›na sahip bulunan Türkiye’nin
LNG ithalat›n› tercih etmesi ekonomik aç›dan çok ak›lc› bir tercih de¤ildir.
LNG al›mlar› yerine, boru hatt› ile do¤al gaz al›mlar›n› çeflitlendirmek daha isabetli
bir tercih olacakt›r. Örne¤in, flu an Türkiye’ye ithal edilen en ucuz do¤al gaz olan
Rus do¤al gaz›n›n 1000 m 3’ ünün fiyat› 100 dolar civar›nda iken, Türkmen do¤al gaz›
60-70 dolar civar›nda, ‹ran ve Irak do¤al gaz› da daha düflük fiyattan ithal edilebilecektir.
Üstelik, LNG ithalat›nda nakit ödeme söz konusu iken Türkmen ve Rus
do¤al gaz› ithalat›nda mal ve hizmet karfl›l›¤›nda al›mlar yap›labilir. Ayr›ca, Rusya,
Türkmenistan ve ‹ran’dan do¤al gaz al›mlar› Türk d›fl politikas› aç›s›ndan da önemli
avantajlar yarat›rken LNG al›mlar›n›n benzer önemi yoktur.
Türkiye için iyi çözümlerden birisi, M›s›r do¤al gaz›n›n ‹srail ve Akdeniz üzerinden
Türkiye’ye gelmesini sa¤layacak Bar›fl Boru Hatt› Projesi’dir. M›s›r’›n Port Said
Liman›’ndan ‹srail’in Haifa Liman›’na kadar planlanan 285 millik boru hatt›n›n Ürdün
ve Türkiye ba¤lant›lar› da öngörülmektedir. Ortado¤u Bar›fl Süreci’nin May›s
1996’da ‹srail Baflbakanl›¤›na Benjamin Netanyahu’nun seçilmesiyle sekteye u¤ramas›
bu iddial› projeyi gündemden düflürmüfltür. Daha sonra, Gazprom bu projeye
daha ilginç bir boyut kazand›r›p Rus do¤al gaz›n›n Türkiye üzerinden ve Akdeniz
alt›ndan ‹srail’e verilmesini, bu boru hatt›n›n da M›s›r’dan ‹srail’e ba¤lanacak hatla
birlefltirilmesini önermifltir.
Bu projenin avantaj› hem Türkiye’nin hem de ‹srail’in Rusya ve M›s›r’dan do¤al
gaz ithalatlar›nda daha güvenli bir noktaya gelmeleri olacakt›r. Ayr›ca, iki ihracatç›
ülkeden birisinde ortaya ç›kacak üretim problemleri durumunda, ikinci ülkeden ihracat›
artt›rma imkan› bulunacakt›r. 54 Gazprom’un stratejik ortaklar› Shell ve ENI’nin
139