YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

ler Birli¤i’nin ç›karlar›yla çeliflmeyecek flekilde yorumlamas› sayesinde uykuya yat›-
r›lan Bo¤azlar sorunu, bir sonraki bölümde inceleyece¤imiz petrol boru hatlar›n›n
geçece¤i güzergah›n seçimiyle efl zamanl› olarak yeniden gündeme geldi ve 48 y›l
sonra tekrar alevlendi. Türkiye 11 Ocak 1994 tarih ve 21815 say›l› resmi gazetede
yay›nlad›¤› 59 maddeden oluflan "Bo¤azlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni
Hakk›nda Tüzük" ile trafik ayr›m fleritleri kurdu (Mad. 5), geçiflin flerit içinde yap›lmas›
zorunlulu¤unu getirdi (Mad. 25), büyük gemilerin tan›m›n› yapt› (Mad.
2.4.j), tehlikeli yük tafl›yan büyük gemilerin geçifli s›ras›nda ‹stanbul ve Çanakkale
Bo¤azlar›’n›n trafi¤e kapanmas›n› öngördü (Mad. 42, 52), ak›nt› ve sis olmas› durumunda
geçifli k›s›tlad› ya da yasaklad› (Mad. 40, 41, 51). K›sacas› tehlikeli yük tafl›-
yan ticari gemilere k›s›tlama getirdi. Buna karfl›l›k Rusya Federasyonu, Montreux
Sözleflmesi baflta olmak üzere uluslararas› hukukun ihlal edildi¤ini öne sürdü ve
Türkiye’ye karfl› Uluslararas› Denizcilik Örgütü’ne (IMO) tafl›d›¤› bir siyasi mücadeleye
giriflti.
Asl›nda sorun ç›kaca¤› Bo¤azlar Tüzü¤ü’nün haz›rlan›fl aflamas›nda belli olmufltu.
Türkiye, tüzü¤ün parças› olan Trafik Ayr›m fiemalar›n› (TSS), uygulama gerekçesiyle
beraber 26 Mart 1993’de teknik tasdik için IMO’ya sundu. Bo¤azlar›n fiziki,
co¤rafi ve oflino¤rafik özelliklerinin anlat›lmas›ndan sonra trafik yo¤unlu¤u ve kazalara
de¤inilen gerekçede, Türkiye’de yetkili makamlar›n çevreyi ve insanlar› korumak,
seyir güvenli¤i ile etkin trafik ak›fl›n› sa¤lamak için yeni bir düzenleme yapma
çabas› içinde olduklar› belirtiliyordu. 90 Ayr›ca, IMO Denizde Emniyet Komitesi’nin
62. Oturumuna sunulan bu belgede kazalar›n sebepleri aras›nda geçifl s›ras›nda
k›lavuz pilot al›nmamas› ve hali haz›rda yürürlükte olan kurallara uyulmamas›
sebep gösteriliyordu. Haziran ay›ndaki Seyir Güvenli¤i Alt Komitesi’nin (NAV) 39.
Oturumunda da Bo¤azlarda seyir güvenli¤inin sa¤lanmas›n›n ilk basama¤› olarak
TSS’lerin ve tüzükte yer alan yeni kurallar›n uygulanaca¤› bir kez daha vurguland›.
91 Türkiye’nin 9 Haziran 1993’de NAV’a sundu¤u TSS’ler 9 Eylül tarihi itibar›yle
özel Çal›flma Grubu’nda kabul edilirken, karar metnine Rusya Federasyonu’nun ilk
itirazlar› da geçti. 92 IMO’daki Rus delegasyonu yeni TSS’lerin 1972 Denizde Çat›flmay›
Önleme Sözleflmesi’nin yerel otoriteye trafik ak›fl›yla ilgili daha fazla hak tan›-
yan 10. maddesine göre de¤il, 1982 Tüzü¤ünde oldu¤u gibi geçiflin sa¤l›kl› olmas›
için gemi kaptan›na yetki veren 9. maddesine göre düzenlenmesini istiyordu. Ayn›
itiraz NAV’›n 39. Oturumunun nihai raporuna da yans›d›. 93 Buna ra¤men TSS’ler
onayland› ve 25 Kas›m 1994’den itibaren yeni rotalama sistemine uyulmas› benimsendi.
53