YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

K›z›ltepe, Umbaki; Kalamadin, Kyurovdag gibi on-shore yataklar vard›r. Bunlar d›-
fl›nda pek çok yatak için de ön anlaflmalar imzalanm›fl ya da görüflmeler devam etmektedir.
68-150 milyon ton rezerve sahip oldu¤u tahmin edilen 427 km 2 ’lik Karaba¤ yata¤›n›n
25 y›l süreyle iflletilmesi için 10 Kas›m 1995’de SOCAR ile Lukoil (Rusya Federasyonu,
RF), Pennzoil (ABD), Agip (‹talya) aras›nda anlaflma imzaland› ve anlaflma
Milli Mecliste onayland›ktan sonra 23 fiubat 1996 tarihinde yürürlü¤e girdi. Ancak
yaklafl›k 120 milyon USD yat›r›mla yap›lan aramalar›n sonucunda yat›r›m yapmaya
yetecek kadar petrol bulunamad›¤› gerekçesiyle bu flirketlerin biraraya gelerek
kurmufl oldu¤u Hazar Uluslararas› Petrol fiirketi (CIPCO) 21 Ocak 1999’da kendini
fesh etme karar› ald›. Aramalar baflar›l› olsayd› bu bölgeden 5-6 y›l içinde 200
bin varil/gün civar›nda petrol ç›kart›lmas› beklenmekteydi. 17
Ak›beti Karaba¤ yata¤›na benzeyen bir baflka proje de rezervlerinin 150 milyon
ton petrol ve 60 milyar metreküp do¤al gaza yak›n oldu¤u tahmin edilen BP-Amoco
(ABD), Unocal (ABD), Delta (SA), Itochu (Jap) ile Socar’›n iflletece¤i Dan Ulduzu-Eflrefli
yataklar›d›r. AIOC’un iflletti¤i yataklar›n sadece 20 km kuzeydo¤usunda
bulunan bu sahalarda petrol 4000 metre derinliktedir. Aral›k 1996’da imzalan›p fiubat
1997’de Azerbaycan Parlementosu’nun onay›n› alan üretim paylafl›m anlaflmas›-
na göre konsorsiyum üç y›l boyunca araflt›rma faaliyetlerini sürdürecekti. E¤er ticari
aç›dan cazip miktarda petrol bulunacak olursa, bir üretim plan› haz›rlanacak ve
plan›n SOCAR taraf›ndan kabulünden sonraki 24 ay içinde üretime bafllanacakt›.
Üretime 2003 y›l›nda geçilece¤i ve 2007 y›l›nda günde 140 bin varil petrol ç›kart›-
laca¤› hesaplanan proje, Dan Ulduzu yata¤›nda aç›lan kuyulardan yat›r›m yap›lmas›na
yetecek miktarda petrol ve gaz bulunamad›¤› için 3 Mart 1999’da bitirilme aflamas›na
geldi. 18
4 Temmuz 1996’da imzalanan ve % 51 hissesi BP (BK)-STATOIL (Norveç)’e ait
olan fiahdenizi yata¤›ndaki 100-200 milyon ton petrol ile 400 milyar m 3 do¤al gaz›n
iflletilmesine bu kez ‹ran’›n OIEC flirketi ile birlikte Elf-Acquantine (Fransa),
Lukoil (Rusya), BP, Statoil ve TPAO kat›lmaktad›r. Yine ‹ran’›n kat›ld›¤› bir baflka
proje ise, 422 km 2 ’lik Lenkaran-Talifl Deniz yataklar›n›n iflletilmesini kapsayan 13
Ocak 1997’de Fransa’da imzalanan anlaflmad›r. Bakü’nün 100-120 km güneyinde
kalan bu yataklar k›y›dan yaklafl›k 50 km uzakta olup, petrolün 4000-4500 metre
derinlikte bulundu¤u tahmin edilmektedir. 1.5 ile 2 milyar dolar harcanmas› öngörülen
projenin ticari üretime 2004 y›l›nda bafllamas› ve 30 y›l boyunca üretim yapmas›
öngörülmektedir. En yüksek düzeye ulaflt›¤›nda üretim günde 300 bin varil
seviyesinde olacakt›r. Üretimin büyük bir k›sm›n› ‹ran’›n Tebriz ve Tahran rafineri-
71