YAPISAL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER‹LER‹ - GPoT, Global ...

Ancak as›l sorun, Türkiye’nin yeni tüzü¤ün "özetini" IMO’ya vermesiyle bafllad›.
Her ne kadar Türkiye, örgütün kendi egemenlik haklar›na müdahale edece¤ini
düflünerek henüz yürürlü¤e girmemifl olan tüzü¤ün özetini geri çektiyse de, Rusya
Federasyonu delegasyonu Denizde Güvenlik Komitesi’nin 63. Oturumuna 24 Mart
1994’de bir rapor sunarak, Türkiye’nin kendilerine iletti¤i metinden yola ç›karak yeni
Bo¤azlar Tüzü¤ü’nün Montreux Sözleflmesi ve di¤er baz› uluslararas› hukuk kurallar›yla
çeliflmekte oldu¤unu bildirdi. 94
Türkiye zor bir fleçimle karfl› karfl›yayd›: Ya Rusya Federasyonu’nun itirazlar›n›
dikkate al›p tüzü¤ünü yeniden gözden geçirecek ama bu arada Hazar Havzas›’ndan
ç›kart›lacak petrolü tafl›yacak Bakü-Ceyhan boru hatt›n›n gerçekleflme olas›l›¤›n› zay›flatacakt›,
ya da tüzük ç›kartma yetkisinin kendi egemenlik alan›na girdi¤ini söyleyip,
düzenlemenin hükümlerini elinden geldi¤ince uzun süre savunmaya çal›flacakt›.
Türkiye ikincisini tercih etti ve aç›kça Montreux Sözleflmesi ile çeliflmesine
karfl›n tüzü¤ü 1998 ortalar›na kadar savundu. 1994 Tüzü¤ü’nün sak›ncalar› ve teknik
eksiklikleri görüldükten sonra haz›rlanan yeni düzenlemeyi ise ancak 6 Kas›m
1998’de 23515 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlad›ktan sonra yürürlü¤e koydu.
1994 Tüzü¤ü ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda radikal de¤ifliklikler içeren yeni tüzük, uluslararas›
anlaflmalara yapt›¤› at›flarla ve Bo¤azlar› kullanan devletlerin ç›karlar›n› gözeten
bir üslupla kaleme al›nm›flt›r. Haz›rlanma aflamas›nda Ankara ile Moskova aras›nda
s›k› bir iflbirli¤inin gerçekleflti¤i bilinmektedir. Yeni tüzük ilk maddesinden itibaren
hukukun genel ilkelerine karfl› hassasiyet göstermekte ve 1994 y›l›nda geçifle
iliflkin getirilmifl pek çok k›s›tlamay› hafifletmektedir. Örne¤in eski tüzü¤ün birinci
maddesinde düzenlemenin "Bo¤azlar bölgesi içindeki bütün gemilere" uygulanaca¤›
söylenirken, yeni tüzükte kurallar›n "Türk Bo¤azlar›’nda seyir yapacak tüm
gemileri kapsayaca¤›" belirtilmektedir.
Benzer flekilde yeni tüzü¤ün "Tan›mlar ve K›saltmalar" bölümüne bir de mevzuat
hükmü eklenerek, burada kastedilenin sadece Türk hukuku olmad›¤›, uluslararas›
anlaflmalar›n da mevzuat hükümleri aras›nda say›ld›¤› belirtilmifltir (Mad. 2.c).
Yine ayn› bölümde daha önceden 10 metre olarak kabul edilen derin su çekimli gemi
tan›m› 15 metreye yükseltilmifl (Mad. 2.j.) ve eski tüzükte boylar› 150 metre olan
gemiler büyük gemi olarak tan›mlan›rken (Mad. 2.4.j.) yeni tüzükte büyük gemilerin
boylar› 200 metre olarak kabul edilmifltir (Mad. 2.k.). Eski tüzükte "transiti bozulan
gemi"nin Türk idari ya da adli mercilerince araflt›rma, soruflturma ve kovuflturmaya
tabi olmas› gerekti¤i belirtilirken (Mad. 2.g.), yeni tüzükte "u¤raks›z geçiflini
bozan gemilerin" bu tür sorunlarla karfl›laflmas›n›n önüne geçilmifltir (Mad. 2.i.).
54