YLJCp0RQyPOOdiynuMlIWUZr0hQPxzdPHqBw=&limit=0&content_type=application/pdf&fsize=5859719&hid=15d36313c63ea7b3265f180e9f18adc3&media_type=document&tknv=v2&rtoken=876553fcd08c3e4d9acc94b407c85688&force_default=no

306 Hande Birkalan-Gedik
Araştırma merkezleri ve bağımsız bölümler aracılığıyla. Araştırma merkez
ı
lerinde disiplinlerarası araştırma grupları oluşturulmuş; bölümlerde ise li.ıc
sans ve yüksek lisans düzeyinde dersler verilmeye başlanmıştır. Birçok üniJ
versitede kadın araştırmaları ya da kadın sorunları isimleriyle bulunan buı
bölümlere, görebildiğim kadarıyla bir istisna Ortadoğu Teknik Üniversite·
si'dir. Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ndeki oluşum "Toplumsal Cinsiyet ve'
Kadın Araştırmaları Merkezi" adı altında faaliyet sürdürmektedir. Disiplin ..
lerarası olan bu program, programın adında toplumsal cinsiyet sözcüğünü
taşıyan tek bölümdür. 1990'lı yılların başından itibaren kurulan kadın araştırmaları
bölümleri ya da merkezlerini, 2000'li yıllardaki oluşumlar takip etmiştir.
Özel üniversiteler arasında da bu çalışma alanları bulunmaktadır
(detaylı bilgi için, Birkalan-Gedik 2005a: 783-785).
Bundan başka toplumsal cinsiyet ile ilgili verilen dersler genel olarak sosyal
bilimler bölümlerinde, sosyoloji, antropoloji, edebiyat gibi bölümlerde
bulunmaktadır, ancak yeterli değildir. Burada kadın araştırmalarının başlıbaşına
bir alan mı, yoksa disiplinlerarası bir alan mı olduğu sorusunun da
önemi büyüktür. Sorunun temelinde pedagojik ve metodolojik noktalar bulunmaktadır.
Bu bölümlerden hiçbirinde henüz queer teori, ırk ya da etnisite
konularıyla toplumsal cinsiyet konusunun kesişimleri yeterince ele alınamamıştır.
Ancak buradaki sorun, sadece üniversitelerin ya da bölümlerin
yapısından değil, Türkiye'de gelişen feminizmin daha çok devletçi feminizm
temelinde oluşmuş olması, hem kadın; hem de ulus ve milliyetçilik bağlamlarında
farklılıkları tolare etmemesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Öte yanda,
feminist antropoloji ile ilgili pratikler konusunda da antropoloji içinde
farklılık kavramının ele alınmaması, tam da aksine, benzeştirme prensibiyle
hareket edilmiş olması bugün "farklı" olma durumunun sosyal bilimlerde
hala yeterince değer görmemesine neden olmaktadır. Peki, öncelikle kadın
çalışmalarında ve feminist araştırmalardaki engeller nelerdir?
Akademik tarihçesi görece yeni olan bu araştırma sahası içinde, ilk dönemde
yayımlanan eserlerde, bu sahanın gerekliliği, "kadınlara ses verilmesi"ne
yönelerek, Türkiye'de kadının ve kadın tarihinin özel bir yeri olduğu
vurgulanmış, araştırma alanı haritalandırılmaya çalışılmıştır. Kadın çalışmaları
alanındaki eserlerde kadın konusu ilkin politik bağlamlarda irdelenmiş,
bunun dışında, eğitim sorunları, çalışma gibi konularda eserler üretilmiştir.
Gerek tarihsel perspektif gerekse başlıbaşına bir akademik aktivite
olarak ele alındığında "kadını araştırmanın" ne denli güç koşullar altında
Cogito, sayı: 58, 2009