YLJCp0RQyPOOdiynuMlIWUZr0hQPxzdPHqBw=&limit=0&content_type=application/pdf&fsize=5859719&hid=15d36313c63ea7b3265f180e9f18adc3&media_type=document&tknv=v2&rtoken=876553fcd08c3e4d9acc94b407c85688&force_default=no

Türkiye' de Feminizmi ve Antropolojiyi Yeniden Düşünmek 309
rinci dönem olan 1920-1930 arasında Kemalist devrimlerin değerlendirilmesi
söz konusudur. Bu devirde kadın gelişimimin en büyük aracı Kemalist
devrimler olarak görülüyordu (Özbay 1990a: 2). Bu devrin belirleyici söylemi
daha sonra da devam edecektir. "Devlet feminizmi" olarak nitelendirebileceğimiz
bu yaklaşım, kadın haklarının devlet eliyle verildiğini belirtmektedir.
Bu görüş sadece bu dönemle sınırlı kalmamıştır. Yukarıda değindiğim
gibi "devletçi feminizm"e dönüşerek, daha sonraki yıllarda, özellikle 1980'lere
kadar varlığını sürdürmüştür. Hatta bugün de bazı feministler arasında
sürdürmektedir.
Kandiyoti'ye göre ikinci dönem, kadın ezilmişliğinin altının çizildiği dönemdir.
Özellikle 1950'ler ve 1960'larda kadının ailede ve sosyal değişimdeki
rolünün ele alınması; kadın kavramından toplumsal cins kavramına geçilmesi
belirleyici unsurlar olarak göze çarpar. Burada kalkınmacılık okulu çalışmaların
doğasını ve amacını belirlemiştir. Özbay'ın da belirttiği gibi ikinci
dönem, sosyal bilimlerde 1940'lar ve 1 950'lerdeki köy monografileri olarak
görülmektedir (Özbay 1990a: 3). Bu dönemde ampirik araştırmalar yapılmış
olsa da hiçbir monografinin odağı kadın olmamıştır. Özellikle İngiliz antropolojisinin
etkisiyle yapılan bütün araştırmalar "doğal" olarak evlilik ve akrabalık
konularına odaklanmışsa da bu kavramlar cemaat içindeki gelişimleri
bağlamında ele alınmıştır (Birkalan Gedik 2005b). Bu dönemde kadının
ağır işlerde çalışması ve ikincil durumları sosyal bilimciler tarafından not
edilse de, kullanılan söylem "fedakar kadın" olarak antropoloji literatürüne
geçiyordu. Ailede "annelik" rolü ise en önemli rol olarak görülmekteydi
(Saktanber 1995 [1990]).
Kandiyoti'nin dönemselleştirmesinde üçüncü dönemde, feminizmler arası
diyaloglar kurulması vardır. Bu dönem içinde Ortadoğulu kadınlar Batı
feminizmlerini eleştirmişlerdir. Yine bu dönemdeki sosyal bilim çalışmalarına
bakıldığında Özbay, 1960'lar ve 1970'lerin başındaki doğurganlık çalışmaları
1950'lerdeki "kadın" konusunun açılımlarını not etmektedir. Öz bay
1960'lar ve 1970'lerdeki doğurganlık çalımalarınm daha çok hızlı değişen
sosyal ve politik hayat çerçevesinde ele alındığını belirtir. Artan nüfus hızı
ile birlikte çalışmaların odağı kadın doğurganlığı olmuştur. Bu devirde, yine
Özbay'ın aktardığı gibi "kadın bakış açısından" (ben feminist bakış açısı olarak
okumak isterim) kadın doğurganlığının araştırılması önemlidir (Özbay
1990a: 4). Ancak burada unutulmaması gereken en önemli nokta, bu çalışmaların
daha çok sosyolojik metotlarla yapılmasıdır. Öte yandan, bu
Cogito, sayı: 58, 2009