İstanbul Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları21anayasa hukuku açısından önem taşıyan ana noktalara işaret etmekle yetineceğim.Sendika hakkının, 2001 Anayasa Değişikliği ile tüm çalışanlara genişletilmişolması, yeterli ve etkili olmamıştır. Oysa aynı formül, toplu iş sözleşmesive grev hakları ile ilgili maddelere de eklenmiş ve buna koşut olarak53/3. madde tümüyle yürürlükten kaldırılmış olsaydı, sorun kökünden çözülmüşolurdu. Böylece kanun koyucunun, kamu hizmetinin gereklerinigöz önünde bulundurarak, memurlar ve diğer kamu görevlileri için grevlive toplu sözleşmeli bir sendikal düzen kurması mümkün olabilirdi. Bu çerçevedeanayasal bir engeli kalmayan kanun koyucu da, emekçi taleplerinesiyasal yönden daha fazla direnemezdi.“Anayasa reformu” olarak sunulan 2010 Anayasa Değişikliği ise, 53. maddedekiengelleyici kuralı kaldırmakla birlikte, özünde ondan çok da farklı veileri düzeyde bir düzenleme getirebilmiş değildir. Anayasa’nın 53. maddesine3, 4 ve 5. fıkralar olarak eklenen bu yeni düzenleme, memurlar ile diğerkamu görevlilerinin toplu sözleşme yapma haklarını sözde tanır gibi görünürken,toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde,uyuşmazlığın Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’nca kesin olarak çözülmesini,bu Kurulca verilecek kararın toplu sözleşme hükmünde olmasınıöngörmektedir. Daha önceki düzenlemede son söz Bakanlar Kurulu’naaitti. Yeni düzenlemede son sözün yürütme organı yerine bir hakem kurulunaverilmesi, ancak bu kurulun bağımsız olması halinde bir anlam ifadeeder. Oysa bu düzenlemede Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’nun yasamave yürütmeden bağımsızlığını sağlayacak anayasal bir güvence öngörülmüşdeğildir 13 . Bu Kurulun oluşumu, çalışma usul ve esasları, herhangibir nitelikli yasa kaydına bağlanmaksızın yasa koyucunun takdirine bırakılmıştır.Bu Kurul, anayasal statü bakımından işçilerin sendikal haklarıbağlamında Anayasa’da öngörülen Yüksek Hakem Kurulu (AY m. 54/4) ileaynı konumdadır. Ancak Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanun’undaYüksek Hakem Kurulu için küreselleşme sürecinden önce yasa ile öngörülenyapının, küresel sürecin yoğunlaştığı bu aşamada Kurul için sağlanabileceğide kuşkuludur.Öte yandan yasal düzenlemede elverişlilik ilkesi 14 , sistemin temel norm-13 Ece GÖZTEPE, agm, A 6.14 Elverişlilik ilkesi, Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun 6. maddesinin son cümlesiolarak düzenlenmiş olup, aşağıda kalın harflerle vurgulanmıştır: “Toplu iş sözleşmesindeaksi belirtilmedikçe hizmet akitleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. Hizmet akitlerinintoplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır.Hizmet akdinde düzenlenmeyen hususlarda toplu iş sözleşmesindeki hükümler uygulanır.Toplu iş sözleşmesinde hizmet akitlerine aykırı hükümlerin bulunması halinde hizmetakdinin işçi lehindeki hükümleri geçerlidir.”