Türk Devletleri Birligi

TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ: KÜRESEL ENTEGRASYONUN AVRASYA MODELİ
gibi öğrenmek mümkündür:” Butrak diküb, buğday umma”(“Pıtrak
ekip, buğday bekleme”); “Ulusunu beğenmeyen evine boş varır”; “Ulu
şehirler demir ağızdır”; “Atı dostun gibi besle, düşmanın gibi bin”;
“Geleceği gelmiş bil”(67, s.75, 50, 58; 32; 158).
Tarihsel kronoloji Oğuznamelerin Türk ve dünya kültürü için eşsiz
örneklerinden biri Yahudi kökenli, Farsça konuşan İslam tarihçisi
Fazlullah Reşideddin’in “Cami’et - Tevarih” (183) isimli eseridir (14.
yüzyıl). Bu eserde ilk defa olarak Oğuz Türklerinin siyasi ve kültürel
tarihi dünya tarihi bağlamında anlatılır. Dünya tarih biliminin bu
klasik yapıtı Türk halkına, devletçiliğine, dil ve kültürüne, ayrıca,
onun İslam dünyasında sahip olduğu önemli konuma açık bir şekilde
sempati ile kaleme alınmış, hatta bu tarih biraz da mitolojileştirilerek,
idealize edilerek yazılmıştır. Fazlullah Reşideddin’in dünyanın birçok
dillerine tercüme edilmiş “Cami’et - Tevarih” eseri bugün de Türk
soylarının soy ağacının, Türk devletlerinin tarihi evrimini ve Türk
kültürünün evrensel yapısını öğrenmek için en önemli kaynaklardan
biri olarak kabul edilir.
Dünya tarihinde ilk defa olarak Türk dilinin dilbilimsel özelliği,
onun başka dillerle karşılaştırmalı yapısı, Türk dil kültürünün özelliği
ve evrensel yapısı yaklaşık bin yıl önce büyük Türk ansiklopedi âlimi
Kaşgarlı Mahmut’un “Divan-ı Lügat-üt -Türk” (11. yüzyıl) eserinde tetkik
edilmiştir (121). Burada şunu da belirtmek gerekir ki o dönemlerde
Avrupa’da henüz hiçbir gramer kitabı yazılmamıştı. Büyük Türk
fatihi Alp Arslan 1071 yılının 26 Ağustos’unda, Malazgirt Savaşı’nda
çok sayıda Bizans (Doğu Roma İmparatorluğu) ordusunu yenerek,
Anadolu’nun kapılarını açmıştı. Bu zafer Bağdat’ta da büyük bir
coşkuyla karşılanmıştı. İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar
zamanında doğmuş olan Kaşgarlı Mahmut bu sırada, başka bir Türk
imparatorluğunda, Atabeyler devletinin topraklarında, Bağdat’taydı
ve “Divan-ı Lügat- üt - Türk” eseri üzerinde çalışıyordu: “Tarih bu
olaylara tanıklık ettiği zamanda Kaşgarlı Mahmut da bilim ve irfan
cephesinde Türk’ü dünyaya tanıtıyordu” (99, s.22). “Kaşgarlı Mahmut
sadece Araplara ve Arap dilinde konuşanlara Türk dilinin büyüklüğünü
114