Türk Devletleri Birligi

TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ: KÜRESEL ENTEGRASYONUN AVRASYA MODELİ
parçasıdır. Sadece Batı Göktürk İmparatorluğu’ndan doğan sonraki
yüzyılların Türk devletleri, kendi devlet geleneklerini Anadolu’ya
kadar taşıyarak, Avrasya’nın büyük Türk imparatorluklarını kuran
temel olarak tarihte kaldılar.
Böyle bir sarsılmaz geleneğin mihenk taşı, onun yazılı kanunu
olan “ Kül Tigin” anıtının analitik tetkiki buradaki çok derin anlamları
ortaya çıkarır:
Türk devletinin lideri Bilge Kağan sadece aynı kökten gelen
Türk uluslarını, boylarını birbirinden ayırmamış, aralarında fark
gözetmemiştir. Kendisini de onlardan ayrı tutmamıştır. Hanedanlıkla
toplum arasında da hiçbir fark gözetmemiştir. Hakimiyeti altında
topladığı milletlere, devletlere egemenliğini zorunlu bir şekilde kabul
ettirmiş bir imparator gibi değil, sadece kendi yerel halkı ile onların
seçilmiş başkanı olarak, büyük vahdetin dilinde, büyük vahdetin
mantığı ile seslenmiş, sanki kendi yüreği ile konuşmuştur. Bilge
Kağan memleketini ne kadar genişletse de onun için ana vatanından
yakın olan bir yer olmadığını açıkça ifade eder: “Yurt olacak, devlet
yaratacak yer Ötüken imiş!” Göktürk’ün düşünce katmanında Devlet
– Ulus - Doğa böylece birleşir ve yakınlaşır. Bu düşünce işte bu temel
üzerinde yetiştiğinden, kargaşa oluşturucu değil, armoni yaratıcı
başlangıca sahiptir: “Bunca milleti düzene soktum”.
Aynı zamanda, efsanevi bakış açısının derin katmanlarını
kendinde yaşatan “Kül Tigin” anıtında halkın soy başlangıcı ve onun
devletinin kökeni insanlığın yaratılışına kadar eskidir. Bilge Kağan
öyle düşünmektedir ki, sanki dünyada beşerin ilk zamanlarında,
ilk doğan insanoğlu Türk imiş ve onun da üzerinde Bilge Kağan’ın
“atası Bumin Kağan ve İstemi kağan hâkim olmuşlardır.” Fakat bu
mitolojik bağlam metindeki gerçek olayların mantığını bozmaz.
Göktürk Devleti’nin adım-adım ilerleyip büyümesiyle ilgili olaylar
gururla anıta yazılmıştır.
”Çin’le anlaşan” Göktürk İmparatorluğu iyi bilir ki Çin’in “ipek
uygarlığının” yumuşaklığına, yumuşak diplomasisine, varlığının
124