Türk Devletleri Birligi

TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ: KÜRESEL ENTEGRASYONUN AVRASYA MODELİ
Metnin devamında Göktürklerin Çin’in hilesine aldanarak, yönetimi
kaybettiklerinin faciası dile getiriliyor. Türk kendi halkının bu
durumuna bakıp inliyor: “İli (devleti) olan millet idim, ilim (devletim)
şimdi nerede? Kağanı olan millet idim, kağanım şimdi nerede?
“Türk oğlu bu düşüncelerle “Ya ölüm, ya kurtuluş!” diye mücadeleye
atılıyor: “Yukarıda Türk Tanrısı Türk’ün kutsal yerini, suyunu nişan
vermiştir. Türk milleti yok olmasın diye, millet olsun diye babam İlteriş
Kağanı, annem İlbilge hatunu göğün yukarısına tutup kaldırmıştır...
“Türk’ün mücadelesi onu özgürlüğe çıkarıyor. İlteriş Yabgu ordusu
(seçme Türk ordusu) ile kırk yedi defa askeri sefere çıkıyor, yirmi
defa savaş yapıyor, Tanrı’nın hükmü ile Türk boyları arasında vahdet
oluşturup kendi mutlak ulusunun devletini yeniden kuruyor. Onun
özgürlük ve hâkimiyet gücünü almış oğlu Bilge Kağan halkına bu
zorluklardan nasıl kurtuldukları gerçeğini anlatıyor. Ferasetsiz devlet
başkanlarının, basiretsiz kitlenin yanılgılarına uzlaşmaz tutumunu
belirtiyor, Türkün terakki ve gerileme arasındaki çırpınışlarının
uygulanabilirliğini açıyor. Açık şekilde beyan ediyor ki çöküşün nedeni
milli birliğin kaybolmasıdır ve ilerleme ise bu birliğin muhafazası ile
mümkün olacaktır. Bilge Kağan’ın vasiyetnamesinin doruk noktası
da milli birliğe davet ettiği şu ifadesidir: “Türk Oğuz beyleri, halkı,
işitin: Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe,
kim bozabilir senin ilini ve töreni?!” (125, s.18).
Bilge Kağan Göktürk Devleti’nin kurulmasında onunla omuz
omuza savaşmış küçük kardeşi Kül Tigin’in kahramanlıklarını kendi
cesaretlerinden daha fazla anlatır. Kardeşinin ölümüne “Görür gözüm
görmez oldu, bilir aklım bilmez oldu” şeklinde ağıt yakar. Onun yasına
Çin’den Bizans’a kadar farklı ülkelerden gelen temsilciler katılır. Bilge
Kağan kardeşi Kül Tigin’in alperen imgesini yaratır. Gerçekten de bu
tarihi gerçektir ki Kül Tigin Göktürk milletine ve devletine sadakatle
canını feda ederek hizmet göstermişti; “Kül Tigin’de menşe hırsı,
taht sahibi olmak ihtirası olmamıştır. Onun en büyük ideali Türk’ün
millet olması, yakın ecdadından kalmış Göktürk devletçilik kudretinin
yenilmezliği idi. O, bu yolda kılıç sallıyordu. Onun için bu kılıcın Kağan,
122