Türk Devletleri Birligi

ULUSLARARASI POLİTİKA VE ULUSLARARASI HUKUKTA...
Rusya’ya karşı göğüs gererek, kendi bağımsızlığı uğruna, birleşmesi
yolunda canı pahasına mücadele etmiştir. Rusya ve İran ise bu bağımsızlık
ve birleşme hareketlerini en acımasız şekilde engellemeye hem de
birbirleri ile birlik olarak önlemeye çalışmıştır. İran, Azerbaycan’ın
bölünmesine izin vermekle iki imkan kazanacaktır, hem İran kendi
perspektifini düşünerek, hâkimiyetini (geçmişte Atabeyler ve Safevi
Devleti gibi) daima elinde bulunduran Türklerden kurtaracak hem
de komşuluğundaki Türk dünyasının ayrılmaz parçası olan Büyük
Azerbaycan tehlikesini ortadan kaldırmış olacaktır. Diğer yandan
İran Rusya’nın işgal ettiği Azerbaycan topraklarının, kendinden kalan
bölümünü elinden çıkarmamak için, bu ülkenin bölünmesi koşulları
hep onu tatmin edecek ve hiçbir zaman Azerbaycan’ın bütünleşmesi
taraftarı olmayacaktır.
Rusya ise burada daha dorukçu yaklaşımlı jeopolitik planı
gerçekleştirebilmişti. O, Azerbaycan’ın Güney Kafkasya’daki bölgesini
ele geçirmekle, İslam Doğu devletleri ile kendisi arasında “Kafkasya
güvenlik şeridi” oluşturmuş, Osmanlı Türkiye’sini Orta Asya Türkistan’ına
birleştiren Türk dünyasının jeopolitik halkasını kırmayı başarmıştı.
Dikkat edersek, iki yüzyıl boyunca periyodik olarak meydana
gelen Rus - Türk savaşları hiçbir zaman Rusya’yı istediği sonuçlara
getiremiyordu, ama yine de Azerbaycan’ın bir bölümünü kendi
eline geçirerek, Altaylardan Balkanlara kadar uzayan ve bütün
Avrasya mekânında baskın rol oynayan Türk dilimini parçalamayı
başarabilmişti. Ve işte bundan sonra Ermenileri İran’dan, Suriye’den
ve daha sonra Türkiye’den bu bölgelere yerleştirerek 1920 yılında,
işgal edilmiş Azerbaycan topraklarında ilk Ermeni devletini kurdular.
Rusya yeni oluşmuş statükonun korunmasını arzuluyordu ve bunu da
bugüne değin başardı. Bütün sonraki süreçler de Azerbaycan’ın işgali
politikasında Rusya ve İran’ın çıkarlarının tamamen örtüştüğünü ve
uzlaşan ortak çıkarlarını daima ısrarla gözetildiğini gösterdi.
Azerbaycan bölündükten sonra onun güneyinde İran’ın Farslaştırma
politikası, kuzeyinde ise Rusya İmparatorluğu’nun Ruslaştırma politikası
seri şekilde hayata geçirilmeye başlandı. Rusya Azerbaycan’ında
251