Türk Devletleri Birligi

TÜRK KÜLTÜRÜ: ÖZGÜN BİR UYGARLIK ÖRNEĞİ
değişim aşamalarında varlığını devam ettirmesini zorunlu kılan temel
faktör rolünü üstlenmiştir.
İpek Yolu kültürünün tarihsel evrimini, onun koruyucuları olan
Türklerin bu sürece katılımları çerçevesinde öğrenmek, Avrasya’da
medeniyetlerarası ilişkilerin tarihi gerçekliğini ve genel düzenini
daha objektif şekilde ortaya koymak demektir. Çünkü Avrasya’nın
tarihi jeopolitik mahiyetini, Türk uygarlığının İpek Yolu sürecine
katılması durumunda buradaki uluslararası siyasi, kültürel ilişkilerin
hangi dönüşüm özellikleri sergilediğini bilmeden öğrenmek mümkün
değildir. Üstelik bir kısım araştırmalarda “Türk faktörü” Büyük İpek
Yolunun faaliyeti açısından tamamen yanlış ve önyargılı bir şekilde
yıkıcı bir faktör olarak gösterilirken, “Hint Avrupa faktörü”nün
rolü ise aksine, belirli amaçlarla şişirilerek, abartılı bir şekilde öne
çıkarılabilmiştir. Fakat tarih tamamen başka gerçekleri gözler önüne
sermektedir. Şöyle ki binlerce kilometresi Türk halklarının vatanından,
devletlerinden geçen, temel kavşak noktaları Türk yer isimleriyle
isimlendirilen Büyük İpek Yoluna Türkler engel olsalardı, onların bu
yollarda gerçekleşen baskın ve işgallerle bir ilişkileri bulunsaydı, bu
yol hiçbir zaman işlek bir yol olarak kullanılamazdı. Aksine, Türkler
tarihin çeşitli dönemlerinde Büyük İpek Yolunun önünde engel olmaya
çalışanları uzaklaştırmış, bu yolun yeniden faaliyetini güvenli bir
şekilde devam ettirmesi için ortam hazırlamıştır.
Bugüne kadar evrim süreci devam eden Trans Avrasya iletişim
sisteminin temelleri, Büyük İpek Yolunun faaliyete başlamasındandan
çok önce, M.Ö. 4.- 3. binyılda atılmıştır. Daha o zaman Mezopotamya ve
Elam’dan Hint vadisine ve Pamir dağlarının eteklerine kadar uzayan
yollar mevcuttu. Bu yollarla Ortadoğu ülkelerinin tüccarları Bedehşan
(lacivert taş) taşıyorlardı. İnsanlığın en eski uygarlık meskenleri
sayılan Harappa ve Mohenco - Daronu Çayarası’nı, Mezopotamya’ya
bağlayan güney kervan yolları vardı. Mezopotamya ile Hint vadisinin
kültürel merkezleri arasındaki ticareti kendi ellerinde toplamış
Elamlılar, “4.- 3. binyıllarda Orta Doğu’da şehirciliğe kadar olan ve
ilk şehir merkezlerini birbirine bağlayan çok yönlü iletişim ağını
135