Türk Devletleri Birligi

TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ: KÜRESEL ENTEGRASYONUN AVRASYA MODELİ
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Ulusal Konseyi Başkanı Mehmed Emin
Resulzade devletimizin ilk Parlamentosu’nda (7 Aralık 1918) öz
Türkçe yaptığı konuşmasında: “Bir millet bağımsız ve hür olmalı; hür
olduktan sonra da diğer milletlerle dilediği gibi anlaşmalar sağlamalı,
ittifaklar yapmalıdır. Bütün dünya milletlerinin bir “cemiyeti akvam”
(şimdiki anlamda, uluslararası birlik –C.F.) vücuda getirmesi bizim
en aziz fikirlerimizdendir”(2) diye beyan etmiştir. M.E.Resulzade ve
diğer cumhuriyetçiler “Azerbaycan şiarını büyük güldestenin renkli
bir gülü olarak tasavvur etmekle” Azerbaycan-Türkiye ilişkilerini en
optimal seviyeye yükseltme çabaları ile aslında, Azerbaycan, genel
Türk ve dünya ilişkilerinin cevherini ortaya koymuşlardır.
Bu tür çabaların son yüzyılda sürekli olarak güçlenmesi ve
özellikle günümüzde küresel entegrasyon süreçlerinin bağımsız ulusal
süjeleri uluslararası topluluğa “çağırması” Türk dünyasının sadece
Türk Devletleri Birliği gibi integral bir sistemde kendini bulmasına
ve bu entegrasyon süreçinin ana yoluna çıkmasına neden olmaktadır.
TJB TJS’ne, TJS’nin ise TDB’ne dönüşümü gibi kaçınılmaz sürece
ters düşen seçenekleri dolaylı da olsa incelersek görürüz ki olayların bu
tür “ters senaryolar” üzere cereyan etmesi Avrasya’nın tarihi gelişim
mantığının tamamen zıddınadır. Jeostratejik planda ilk görünen o ki
Türkiye Cumhuriyeti’nden Kazakistan Cumhuriyeti’ne kadar uzayıp
genişleyen “jeopolitik manzara”da Türk devletleri kendi Birliği’ni
kurmazsa, Avrasya’da Türklere yabancı başka siyasi projelerle farklı
birliklerin, kurumların oluşması kaçınılmaz olacaktır; burada büyük
olasılıkla Rusya’nın veya ABD’nin, daha düşük bir ihtimalle de Çin’in
ayrı bir devlet olarak kendi “güç merkezini” kurması veya Avrasya’nın
kendi bölgesi için mücadele bu devletlerin diğerleri ile bloklaşması,
nispeten “yumuşak” seçenekte, Avrupa Birliği’nin Doğu’ya doğru
genişleme projesinde (eğer Rusya buna izin verirse ve ABD’yle Çin
engel olmazsa) bölge ülkelerinin “ikinci, belki de üçüncü dereceli
süjeleri” gibi onun kucağına girmesi, hatta daha kötü bir seçenek
ise “demokrasinin varlığını koruyamadığı otoriter alanda” (298,
s.127-150) radikal teokratik güçlerin yoğunlaşması oluşabilir. Türk
342