Türk Devletleri Birligi

TÜRK DEVLETLERİ BİRLİĞİ: KÜRESEL ENTEGRASYONUN AVRASYA MODELİ
yaratamazlardı. Türk Destan kültürünün özelliğini koşullandıran bir
nokta da; bu abidelerde Türklerin etnocoğrafyası, etnografisi, somut
olayların anlatımı, konu dramatizmi, kahramanların atılganlığı, devlet
ahlakı, çeşitli halklarla temas genişliğinin Avrasya’nın kendisi kadar
renkli ve büyük olmasıdır. Yapısal ve fonksiyonel özelliklerine göre,
Türk etnokültürel sistemi her zaman “tek bütünlük sergilemekte ve
komple bir dünya modelinin taşıyıcısı olmaktadır. Bu anlamda genel
Türk mitolojik dünya modeli birdir. Onun herhangi öğesine Türk
halklarından birisinde, rastlanmaması tabii ki mümkündür. Bununla
birlikte, farklı Türk halklarında tesadüf edilen dünya modelleri başlıca
modelin değişik biçimleri olarak kabul edilebilir. Başlıca model ise
hem bütün halinde hem de öğeleriyle farklı Türk halklarında öyle bir
ciddi değişikliğe uğramadan günümüze kadar yaşayan sürdürülebilir
genel Türk mitolojik dünya modelidir”(27, s.34).
Türk epik destan kültürü klasiğine giren, fakat Türk süper ulusunun
sonraki farklılaşma sürecinde oldukça uluslaşan (Kazak, Kırgız,
Özbek, Türkmen, Azerbaycan, Türk...) en çeşitli zamanların halklarını
adeta bir Türk kitabesi haline getiren başlıca fikir; Türk boylarının
dayanışması, Türk dünyasının bütünlüğüdür. Örneğin, “Kitab-ı Dede
Korkut” da İç ve Dış Oğuz boylarının arasındaki çelişkilerin giderilmesi
ve onların birliğinin sağlanması bu destanın ana konusudur. İşte bu
fikir anıtsal destanlardan sanatın biçim çeşitliliğine geçiş sürecinde
sanki farklı farklı mecralara akmakta, ancak kendini her yerde
korumaktadır. Küçük türlerin evriminde bile Türk kültürünün dil
ve düşünme özelliği korunmaktadır. Tuyukları bayatılar değiştirir,
ozanları ise âşıklar. Kopuzu saz. Çadırı saray. Destanı manzume.
Ama biçim ve içerik yenilenmesinin hiçbir aşamasında Türk terkibi
kaybolmaz. Profesör Muharrem Kasımlı’nın belirttiği gibi, “yüzyıllar
boyunca Türk ulusu kılıcı kolunun, sazı ise kalbinin devamı bilir”.
Örnek olarak, “kopuz - saz dönüşüm sürecine” baktığımızda kopuzun
kademeli evrimi Altay - Türkistan - Kafkasya - Anadolu hattı ile
gelişmesinde sanat açısından bütün zenginlikleri bünyesine aldığını
görürüz (57, s.117 - 118). Genellikle, kopuzun bütün Türk halklarının
154