Türk Devletleri Birligi

TÜRK KÜLTÜRÜ: ÖZGÜN BİR UYGARLIK ÖRNEĞİ
anlatmakla ve Türk milletinin yüceliğini göstermekle kalmamış, aynı
zamanda, Türklerin kılıçlarıyla dünyayı yönettikleri gibi kültürleri,
dilleri ve güzel ahlakları ile de dünyaya önder, öncü ve örnek olduğunu
“Divan-i Lügat- üt – Türk” eserinde ortaya koymuştur.” (99, s.87).
Kaşgarlı Mahmut’un çağdaşı Yusuf Balasağunlu’nun “Kutadgu
Bilig” (11.yüzyıl) eseri de Türk devletleri ve topluluklarının teşekkül
tarihine dair değerli kaynaklardandır. Yusuf Balasağunlu’nun “en
büyük edebi atılganlığı Türk dilinde güzel bir eser yazmasıdır. O,
bilinçli bir Türkçü olarak, Türk dilini ve Türk milli varlığını yaşatmak
adına anadilinde anıtsal bir yapıt yaratmak istemiş, kendisinden
önce hiçbir önemli edebi örnek olmadığı halde, bu zor ve onurlu işe
başlamış ve onu büyük bir başarıyla tamamlamış, bir Türk “Şehname”si
yazmıştır” (38, s.114).
17. yüzyıl Türk muvazzaf askeri ve tarihçisi Abdülgazi Bahadır
Han’ın “Şecere-yi - Terakime” (Türk Ulusunun Soy Kitabı) eseri de
tarihi Oğuznameler gibi Türkmenler açısından değerli bir kaynaktır
(21). Fazlullah Reşideddin’in “Cami’et - Tevarih”, Abdulgazi Bahadır
Han’ın “Şecereyi - Terakime” ve Yazıcıoğlu Ali’nin “Selçukname”
eserlerinin karşılaştırmalı araştırması, Oğuzname tarzında yazılmış
tarihi kronolojik anıtların, Türklerin yaşadığı geniş coğrafyada Türk
tarihi ve kültürünün farklı yaklaşımlar temelinde öğrenilmesinin
geniş örnekleri olduğunun göstergesidir.
Türk tarihi, dili, edebiyatı, sanatı hem Türkler hem de diğer milletler
tarafından nasıl azimle ve hassasiyetle öğrenilmişse, Türkler kendileri
de İslam dünyasının çok katmanlı edebiyat, sanat ve kültürünün
gelişimine o kadar büyük ilgi ve sorumlulukla iştirak etmişlerdir.
Türkler, Arapça ve Farsça kaleme aldıkları eserlerle de bilim, teoloji,
felsefe, sanat ve özellikle de İslam kültürünün gelişiminde müstesna
rol oynamışlardır. İslam kültürünün Türk kökenli yaratıcılarından
olan El - Farabi, El - Biruni, Ebu Ali İbn Sina, Abdülhamid ibn Türk, El
- Gazali, Es - Sühreverdi, Behmenyar, Hatib Tebrizi, Nizami Gencevi,
Celâlettin Rumi, İmadettin Nesimi, Fuzuli, Abdurrahman Cami, Ali Şir
Nevai, Al - Buhari Nakşibendi, Kemaleddin Behzat... (133; 221, s.54
115