Türk Devletleri Birligi

TARİHTEN DOĞAN GELECEK
gibi insanların, sınıfların ve halkların eşitliğini şiar edinen ideolojisi
dahi diğer halklara, aynı zamanda Türk halklarına bağımsızlık
hakkını tanımadı. Yine de Rusya İmparatorluğu’nun Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetleri Birliği’ne dönüşmesi, aynı halkların kaderinde onları
gelecek bağımsızlıklarına kavuşturacak süreçlerin başlangıcını
oluşturabilme bakımından geleceğe doğru bir adım idi. Yetmiş yıllık
Sovyet yönetimi döneminde Türk soylu cumhuriyetler; Azerbaycan,
Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kırgızistan yeni dönem için
belirli milli devletçilik deneyimi topladılar, milli dil ve kültürlerini
koruyup, geliştirmek için gereken altyapıyı oluşturabildiler. Sovyet
devletinin politik yönetim sisteminde Haydar Aliyev, Dinmuhammet
Kunayev, Şeref Reşidov, Nursultan Nazarbayev, Şıhali Kurbanov gibi
Türk liderler yetişti.
Sovyetler Birliği’ndeki Türk Cumhuriyetlerinin ekonomisi, tabii
ki Birlik devletinin tek bir ekonomisinin bir parçası olarak, fakat
kendine özgü altyapısı olan alanlar gibi oluşurdu. Kültürel sahada da
türk soylu halklar boş durmadılar. Azerbaycan, Kazak, Özbek, Kırgız,
Türkmen, Tatar vesair Türk soylu dillerde dünya kültürüne katkı
sağlayabilecek eserler oluştu. Sovyetler Birliği’nin Türk Cumhuriyetleri
arasındaki sıcak ilişkiler bu devletin şiar şekline getirilmiş hümanist
milli politikasının vadettiği bütün imkânlar kullanılarak oluşturuldu.
Böyle bir zemin sonradan onların bağımsızlık dönemindeki yakın
ilişkilerinin oluşumunda önemli koşullardan biri oldu. Bu nedenle
de SSCB gibi büyük bir imparatorluğun parçalanması sürecinde Türk
soylu birlik cumhuriyetleri bağımsız devletler olarak ondan kopabildiler!
Eğer SSCB devletinin politik ve idari yapısı oluşturulduğunda, diğer
Türk soylu halklar da (Tatar, Çuvaş, Başkurt, Yakut, Kumık, Uygur,
Gagavuz, Tuva, Karaçay, Hakas, Balkar, Altay, Nogay, Şor ve Karaimler...)
cumhuriyet statüsünde bu ittifak devletinde yer alabilmiş olsaydılar, 8
Aralık 1991 tarihli Belovejsk Antlaşması’na göre onlar da bağımsızlık
hakkı kazanabileceklerdi. Böyle bir sürecin mümkün olmasını ise tarih
hiçbir zaman istisna etmemektedir! Unutmamalıyız ki bazı Avrupa
devletleri ile mukayesede belirli özerklik statüsünde yaşayan aynı
73