Türk Devletleri Birligi

TARİHTEN DOĞAN GELECEK
s. 9). Çağdaş Avrupa tarih bilimine ve sosyolojisine önemli katkıları
olmuş İbn Haldun’un, Türk Moğol hükümdarı Timur`la (Avrupa
kaynaklarında Tamerlan olarak geçer) 1401 yılında Şam’da görüşmesi
bu anlamda çok önemlidir. Sırf bu görüşmeden sonra İbn Haldun Türk
devletçilik sisteminin sosyal, siyasi ve hukuki temellerini öğrenmiş,
ortaçağ klasik yönetim sisteminin önemli yönleri üzerinde orijinal
düşüncelerini ifade ederek mükemmel yöneticilik sınıflandırmasını
yapmıştır. İbn Haldun bu tecrübenin temelinde, Türk devletçiliğinin
ciddi rasyonel esaslara sahip olduğunu kanıtlar (231, 70-71). Savaşlarla,
askeri seferlerle dolu hayatında tarihi kararlara imza atan, döneminin
yenilmez büyük hükümdarları ile savaş meydanlarında karşılaşan,
dedesi Cengizhan’dan sonra Avrasya’da en büyük toprakları fethetmiş
Timur’un, çağdaş anlamda parlamento ve askeri konseyin yaptığı
görevleri yürüten Geneşeği (Danışmanlar Konseyi) bulunmaktaydı.
Devlet ve ordu liderleri Geneşek’te istişare toplantıları yapar (geneşmek
- fikir danışmak, maslahat almak demektir), nihaî kararı kabul
etmesi için hükümdara talimatlar verirlerdi. Zafer, çeşitli yönleriyle
detaylı müzakere edilerek verilmiş olan talimatlara kesinlikle aynıyla
uyulmasıyla kazanılırdı. Türk toplumunda medeni hukukla ilgili konuların
görüşüldüğü Kurultaylar da tarihi öneme sahiptir. Bütün bunlar Türk
halklarının tarihte kazandığı devletçilik deneyiminin gerçekten de çok
büyük olduğunun göstergesidir. Bu deneyimin temelini, öncelikle,
devlet kuruculuğunun temel (asıl) koşulu olan devletçilik bilinci
oluşturmaktadır. Herbir tarihi dönemin gerçeklerine uygun hareket
edebilen ve olası seçeneklerden en uygun olanını değerlendiren devlet
liderleri, uzman devlet yetkilileri, bürokratik sistemin bütünlüğünü
ve koordinasyonunu sağlayan yerel yöneticiler, çalışanlar, özellikle
askeri faaliyetlerin sorumluluğunu üzerine alan serkerdeler, ordu
komutanları, strateji uzmanları yetişmiştir. Müteşekkil halk ve onun
içerisinde oluşturulan ordu, devlete ve vatana sadakat örneği olmuştur.
Milli ve İslami değerlere dayalı devlet hukuku, medeni hukuk, eşya
hukuku ve hiyerarşik yönetim sistemi halkın yaşam ihtiyaçlarını
(temel ihtiyaçlarını) karşılamaya çalışmıştır.
51