Türk Devletleri Birligi

TÜRK KÜLTÜRÜ: ÖZGÜN BİR UYGARLIK ÖRNEĞİ
müzik kültüründe evrimi tamamen farklı ve kendine özgü şekilde gitse
de Kopuz, her bir farklılaşma yönünde ozan sanatının başlangıçtaki
yapısını yaşatır. Azerbaycan aşık sanatı İsam döneminde tasavvuf
simgesine yükselse de “ilkel şeklinde” “Kam-Şaman yapısını”(57, s.7,
127) yaşatmaktadır. Azerbaycan folklorunda artık bayatının öne
çıktığı, dönemin edebiyatının (14.yüzyıl) Arap ve Fars dilini henüz
yadırgamadığı bir zamanda, birbiri ile sürekli değişmeler yapan
Karamanlı, Osmanlı, Türkmen aşiretleri arasındaki düşmanlığı yok
etmek ve ülkede kanun ve nizamı güçlendirmek için elinden geleni
yapmış olan hükümdar şair Kadı Burhaneddin Türk edebiyatının
en eski türlerinden olan tuyuğlar yazıyordu. Çünkü tuyuğlar Türk
ruhunun birlik kanını coşturuyor, onun ezeli köklerine çağrıları dile
getiriyordu.
Türk uygarlığının İslam uygarlığı ile birleşmesi ve sentezi, dünya
tarihinin en ilginç olaylarından biri olarak gerçekleşmiştir. İslam’la
birlikte hareket etmeye başlayan Türkler; din ve uygarlık değişikliğine
uğradıkları kadar da İslam dünyasını, demografik, sosyal, siyasi,
ekonomik ve kültürel hayatında da değişikliğe uğratabildiler. Hayret
uyandıran bir yükselişle, İslam toplumlarının mücadeleci öncüleri
haline gelerek, bu coğrafi mekanda mevcut olan, neredeyse bütün
devletlerin idaresini kendi ellerine aldılar (100, s.134 - 281; 241,
s.141 - 501). Türkler Müslümanlaştıkları kadar da İslam uygarlığını
Türkleştirdiler. Artık, M.S. ilk binyılın sonu, ikinci binyılın başlarından
(950-1150 yıllardan) itibaren “Müslüman Dünyası” “Türk Dünyası” ile
özdeşleşme sürecini yaşamış (171) ve bu süreçte Türk siyasi iradesi,
Türk ve İslam uygarlıklarının vahdeti temelinde İslam Doğusunun
yeni “birlikte yaşama” uygarlığının kuruculuğuna başlamıştır.
Türkler; İslam medeniyetinin öncü süper ulusu, İslam uygarlığı ise;
dünyanın öncü uygarlığı olmuştur. 10.-12. yüzyıllardan başlayarak, Yakın
ve Orta Doğu halklarının tarihinde önemli dönüm noktası oluşturan
bu “dönüşümler çağı” (171, s.3) İslam ve Türk uygarlıklarının ortak
gelişmesine yol açmış, “İslam Rönesansı” denilen ilerici bir kültür
dalgasını oluşturmuştur. İslam uygarlığının passioner (ev sahibi)
155