MASZYNY GÃRNICZE 3 i 4/2010 - Instytut Techniki Górniczej KOMAG
MASZYNY GÃRNICZE 3 i 4/2010 - Instytut Techniki Górniczej KOMAG
MASZYNY GÃRNICZE 3 i 4/2010 - Instytut Techniki Górniczej KOMAG
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mijany, a które wynikają z rozwoju techniki. Przykładem<br />
mogą być układy sterowania (elektryczne, elektroniczne<br />
lub elektroniczne programowalne) nadzorujące<br />
pracę maszyny, które nie dopuszczają do przekroczenia<br />
dopuszczalnych parametrów. Podjęcie decyzji<br />
o ograniczeniu ryzyka za pomocą układu sterowania<br />
skutkuje koniecznością uwzględnienia zagroŜenia związanego<br />
z jego ewentualnym, wadliwym działaniem.<br />
Takie podejście wynika z dyrektywy maszynowej,<br />
zgodnie z którą układy sterowania naleŜy projektować<br />
i wykonać tak, aby:<br />
−<br />
−<br />
−<br />
−<br />
−<br />
zapewniały bezpieczeństwo oraz zapobiegały sytuacji<br />
zagroŜenia,<br />
defekty sprzętu komputerowego i oprogramowania<br />
układu sterowania nie prowadziły do powstawania<br />
sytuacji niebezpiecznych,<br />
były odporne na obciąŜenia wynikające z zamierzonego<br />
zastosowania oraz na wpływ czynników<br />
zewnętrznych,<br />
błędy w układach logicznych nie doprowadziły do<br />
sytuacji niebezpiecznych,<br />
moŜliwe do przewidzenia błędy ludzkie nie doprowadziły<br />
do powstania sytuacji niebezpiecznych.<br />
Uwzględnienie wyŜej wymienionych czynników<br />
podczas projektowania układów sterowania powoduje,<br />
Ŝe załoŜone funkcje są realizowane nawet w warunkach<br />
uszkodzenia, w przewidywalny sposób i z określoną<br />
niezawodnością przez cały cykl Ŝycia maszyny.<br />
RównieŜ norma PN-EN 60204-1:2006 [6] wymaga, aby<br />
w sytuacji, gdy uszkodzenia lub zakłócenia w pracy<br />
wyposaŜenia elektrycznego mogą spowodować sytuację<br />
zagroŜenia, uszkodzenie maszyny lub produkcji<br />
w toku, podjąć odpowiednie środki minimalizujące<br />
prawdopodobieństwo wystąpienia takich uszkodzeń<br />
lub zakłóceń. Podjęte środki i ich zakres zaleŜą od<br />
poziomu ryzyka związanego z określoną funkcją sterowniczą.<br />
Wymagany poziom bezpieczeństwa funkcji<br />
sterowniczych określa się na podstawie analizy ryzyka,<br />
zgodnie z wymaganiami norm:<br />
−<br />
−<br />
PN-EN ISO 13849-1:2008 [7] oraz PN-EN ISO<br />
13849-2:2008 [8], w której miarą niezawodności<br />
funkcji jest poziom bezpieczeństwa PL (performance<br />
level) lub<br />
PN-EN 62061:2008 [9], w której miarą niezawodności<br />
funkcji jest poziom nienaruszalności bezpieczeństwa<br />
SIL (safety integrity level).<br />
NaleŜy pamiętać, Ŝe przytoczone normy dotyczą<br />
funkcji bezpieczeństwa realizowanych przez układ sterowania.<br />
Nie zawierają wymagań dotyczących innych<br />
środków, które moŜna zastosować, aby wyeliminować<br />
dane zagroŜenie. W związku z tym, w pierwszej kolejności<br />
dla danej maszyny naleŜy zidentyfikować funkcje<br />
bezpieczeństwa realizowane przez układ sterowania,<br />
i tylko dla tych funkcji naleŜy stosować metodykę wyznaczania<br />
i potwierdzania wymaganego poziomu bezpieczeństwa<br />
(PL) lub nienaruszalności bezpieczeństwa<br />
(SIL).<br />
4. Procedury oceny zgodności<br />
W celu poświadczenia zgodności maszyny z wymaganiami<br />
dyrektywy maszynowej producent powinien<br />
zastosować właściwe procedury oceny obejmujące<br />
fazę projektowania oraz wytwarzania. Rodzaj moŜliwych<br />
do wykorzystania w konkretnym przypadku procedur<br />
zaleŜy od tego, czy podczas projektowania i wytwarzania<br />
danej maszyny uwzględniono wszystkie wymaganiami<br />
norm zharmonizowanych jej dotyczących,<br />
oraz od tego, czy moŜna ją zaliczyć do jednej z kategorii<br />
maszyn wymienionych w dyrektywie (Załączniku<br />
nr 5 do rozporządzenia [1]).<br />
W odniesieniu do wyrobów, których stosowanie<br />
wiąŜe się z największym ryzykiem utraty zdrowia lub<br />
Ŝycia mają zastosowanie procedury oceny zgodności<br />
z udziałem jednostki notyfikowanej. Są to procedury:<br />
badanie typu WE oraz pełne zapewnienia jakości.<br />
Producent maszyny wymienionej w dyrektywie (Załączniku<br />
nr 5 do rozporządzenia [1]), wyprodukowanej<br />
zgodnie z normami zharmonizowanymi, obejmującymi<br />
wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa<br />
i ochrony zdrowia moŜe zastosować jedną<br />
z następujących procedur (rys. 1):<br />
– ocena zgodności połączona z kontrolą wewnętrzną,<br />
– badanie typu WE wraz z kontrolą wewnętrzną,<br />
– pełne zapewnienie jakości.<br />
Maszyna wymieniona w załączniku nr 5<br />
/wszystkie wymagania norm zharmonizowanych spełnione/<br />
Ocena<br />
zgodności<br />
Kontrola<br />
wewnętrzna<br />
Badanie<br />
typu WE<br />
Kontrola<br />
wewnętrzna<br />
Pełne<br />
Zapewnienie<br />
jakości<br />
etap<br />
projektowania<br />
etap<br />
wytwarzania<br />
oraz nr jednostki<br />
notyfikowanej<br />
Rys.1. Procedury oceny zgodności maszyn wymienionych w<br />
Załączniku nr 5 rozporządzenia [1]<br />
W przypadku, gdy maszynę moŜna zaliczyć do<br />
jednej z kategorii wymienionych w Załączniku nr 5 do<br />
rozporządzenia [1] i nie została wyprodukowana zgodnie<br />
z wszystkimi wymaganiami norm zharmonizowanych,<br />
lub normy zharmonizowane nie obejmują wszystkich<br />
istotnych zasadniczych wymagań w zakresie bezpieczeństwa<br />
i ochrony zdrowia, ewentualnie nie istnieją<br />
normy zharmonizowane dla danej kategorii maszyn,<br />
producent nie moŜne potwierdzać jej zgodności poprzez<br />
samodzielne przeprowadzenie procedury oceny<br />
zgodności połączonej z kontrolą wewnętrzną. Taką<br />
procedurę moŜe zastosować wobec wszystkich maszyn<br />
kategorii nie wymienionych w Załączniku nr 5 do<br />
rozporządzenia [1].<br />
<strong>MASZYNY</strong> GÓRNICZE 3-4/<strong>2010</strong> 187