System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

nych, obecny kryzys finansowo-gospodarczy ujawnił w pełnej skali nowe zagrożenia,nie tylko dla stabilności i rozwoju gospodarki światowej, ale także dla poszczególnychpaństw i całego systemu kapitalistycznego oraz porządku światowego. W większościkrajów rośnie rozpiętość dochodowa, a wraz z nią rośnie nieufność, także wobec państwa,które przez to słabnie i ma coraz mniejszą moc, by powstrzymać wzrost nierównościpowodujący dalszy spadek zaufania społecznego i erozję racjonalności w polityce.Po upadku Związku Sowieckiego był dobry moment w historii, kiedy to Stany Zjednoczonewespół z Unią Europejską mogły stać się niekwestionowanym liderem świataXXI wieku. Okazja ta została jednak zmarnowana, gdyż Stany Zjednoczone nie zamierzałyprzestrzegać zasady primus inter pares, dążąc do pozycji jedynego superaktora scenyglobalnej, co szczególnie mocno ujawniło się w dobie prezydentury George’a BushaJuniora. Jednocześnie Stany Zjednoczone wpadły w pułapkę zadłużenia wewnętrznegoi zewnętrznego. Zwłaszcza niebezpieczne stało się olbrzymie zadłużenie wobec Chin,bo przekraczające dziś 1,5 bln dolarów, które mogą w każdej chwili uruchomić procesbankructwa Stanów Zjednoczonych. Co więcej, coraz bardziej kuleje amerykańskademokracja, a system władzy prezydenckiej jest coraz mniej skuteczny tak w politycewewnętrznej, jak i zagranicznej. Z drugiej strony coraz słabszą staje się też Europa naczele z Unią Europejską, która nie radzi sobie z kryzysem finansowo-gospodarczym.Tymczasem nie ulega wątpliwości, że tylko silna UE może być globalnym partnerem StanówZjednoczonych, który podtrzymuje i rozwija materialne i duchowe siły WspólnotyAtlantyckiej. Zaś słaba Europa, a co za tym idzie, słaba Wspólnota Atlantycka nie będziewspółautorem nowego wielocywilizacyjnego porządku globalnego 6 .Głęboka rekonfiguracja sceny globalnej jest nieunikniona i już się rozpoczęła.W związku z tym nasuwają się tutaj pytania dotyczące roli Wspólnoty Atlantyckiejw kształtowaniu nowego porządku globalnego. Czy możliwy jest renesans WspólnotyAtlantyckiej i czy będzie ona w stanie odgrywać taką rolę w XXI wieku, jaką odgrywałapod egidą Stanów Zjednoczonych w XX wieku, a zwłaszcza w latach zimnej wojny?Można tutaj postawić tezę, że jeśli Wspólnota Atlantycka wyjdzie zwycięska i silnaz obecnego kryzysu, to będzie współautorem i współaktorem nowego multipolarnegoładu międzynarodowego. Jeśli zaś tak się nie stanie, to świat czekają lata chaosu, konfliktówi wojen. Ani bowiem Chiny, ani Indie jeszcze przez kilkanaście, a nawet przezkilkadziesiąt lat nie będą na tyle silne, aby stworzyć nowy, pokojowy ład międzynarodowyz pominięciem lub zmarginalizowaniem Wspólnoty Atlantyckiej 7 .Rację ma więc Zbigniew Brzeziński, który w swojej najnowszej książce pod znamiennymtytułem „Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi” pisze, że:„Tylko dynamiczna, postępująca zgodnie z przemyślaną strategią Ameryka możewraz z jednoczącą się Europą wspólnie działać na rzecz większego i bardziej żywot-6 Patrz: T.G. Ash, Free World: America, Europe and the Surprising Future of the West, Random House, NewYork 2010; A. Kukliński, K. Pawłowski (red.), The Atlanic Community. The Titanic of the XXI Century?,Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University, Nowy Sącz 2010.7 Patrz: A. Kukliński, Kryzys Wspólnoty Atlantyckiej…, s. 80.12