System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

jako „naukę o państwie jako organizmie geograficznym lub zjawisku w przestrzeni” 8 .Podobnie widzi ją Leszek Moczulski, który dowodzi, że jest to „dyscyplina naukowaz pogranicza geografii, historii i nauk politycznych, a także ekonomii i nauk społecznych9 . Syntezą tych definicji jest jego stwierdzenie, że „geopolityka zajmuje się zmiennymiukładami sił na niezmiennej przestrzeni” 10 .Odwołując się do teorii cykli hegemonicznych możemy powiedzieć, że obecnieświat znajduje się w fazie delegitymizacji pozycji Stanów Zjednoczonych na areniemiędzynarodowej 11 . Na etapie tym gra o zmianę paradygmatu światowego – z jednobiegunowegona wielobiegunowy – nie toczy się otwarcie, a potencjalni rywale dotychczasowegohegemona (USA), czyli mocarstwa wschodzące na czele z ChRL starająsię z jednej strony czerpać korzyści z istniejącego wciąż układu sił, a z drugiej strony– podważać go. Przy czym czynią to w sposób pokojowy i zakamuflowany, pod takimihasłami jak harmonijny rozwój, pokojowa współpraca i bezpieczeństwo świata, a w rzeczywistościdążą do podważenia układu międzynarodowego i powrotu do świata wielobiegunowego,działając na wielu płaszczyznach: politycznej, gospodarczej, finansowej,wojskowej itd. Dążą do delegitymizacji Stanów Zjednoczonych i osłabienia ich pozycjina arenie międzynarodowej, uciekając się do tzw. pokojowej strategii oporu. Obejmujeona na przykład krytykę polityki Stanów Zjednoczonych na forum organizacji międzynarodowych,tworzenie koalicji antyamerykańskich i obnażanie ich słabości. Działaniate czasami wspierają także sojusznicy Stanów Zjednoczonych, na przykład Francja,RFN i Turcja, a także Rosja, co wyraźnie widać było na przykładzie ich stanowiskawobec wojny domowej w Libii, czy trwającej już dwa lata wojny domowej w Syrii 12 .Przez dziesięciolecia Afryka znajdowała się poza obszarem głównego zainteresowaniaWaszyngtonu. Dziś, z uwagi na silne w Afryce struktury al. Kaidy i generowaneprzez ten fenomen zagrożenia, kontynent ten staje się jednym z ważniejszych obszaróww amerykańskiej optyce bezpieczeństwa. Długofalowe zagrożenie dla interesów StanówZjednoczonych w Afryce tworzy też rosnące tu zaangażowanie – na razie główniegospodarcze – ChRL, która szuka tutaj tanich surowców, zwłaszcza metali kolorowych,ropy naftowej i gazu. Już w lutym 2007 roku powstało osobne amerykańskie dowództwostrategiczne: United States Africa Command (AFRICOM, które – jak sama nazwawskazuje – odpowiada za zabezpieczenie interesów Waszyngtonu w Afryce. W ramach8 Patrz: R. Kjellèn, Der Staat als Lebensform, Lipsk 1917, s. 46.9 Patrz: L. Moczulski, Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni, Bellona, Warszawa 2010, s. 49.10 Ibidem, s. 75. Tezę tę podważa krytyk geopolityki Roman Kużniar. Patrz R. Kuźniar, Globalizacja, geopolitykai polityka zagraniczna, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 1, 2000, s. 17.11 Patrz: G. Modelski, The Long Cycle of Globar politics and the Nation-State, “Comparative Studies inSociety and History”, vol. 20, No. 2, April 1978, s. 213–236; G. Modelski, W.R. Thompson, Leading Sectorsand World Powers: The Co-evolution of Global Economics and Polities, University of South CarolinaPress, Columbia 19966, s. 128–136; R. Gilpin, War and Change in World Politics, Cambridge UniversityPress, New York 1983.12 Patrz: J. Zdanowski, Bliski Wschód 2011: bunt czy rewolucja?, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2011,s. 191–203; Y. Al. Haj Saleh, Die Revolution in Syrien, „Neue Gesellschaft Frankfurter Hefte”, nr 9,2012, s. 12–16.33