System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

nego Zachodu, zdolnego do odgrywania w sposób odpowiedzialny roli partnera dlarosnącego w siłę i coraz bardziej pewnego siebie Wschodu. W przeciwnym razie niewykluczone,że geopolitycznie podzielony i skupiony na sobie Zachód pogrąży sięw historycznym upadku, który upodobni go do upokorzonych i bezsilnych dziewiętnastowiecznychChin. Na Wschodzie zaś pojawi się pokusa powtórzenia katastrofalnejw skutkach próby sił między państwami dwudziestowiecznej Europy” 8 .Jak widać, dziś nie sposób jest dokładnie odpowiedzieć na pytania dotyczące obecnegoi przyszłego układu sił na świecie oraz dalszych losów systemu euroatlantyckiego.Niemniej jednak spróbuję to uczynić i pokazać, jakie są szanse i zagrożenia dla systemueuroatlantyckiego dziś, w okresie przejściowym i w przyszłości, kiedy ostatecznieukształtuje się nowy, multipolarny porządek na świecie. Jest to zadanie trudne, gdyżwykracza poza naukową analizę rzeczywistości międzynarodowej i dotyczy jej umiejętnegoprogramowania i przewidywania. Tym zajmują się wyspecjalizowane ośrodki studialnoanalitycznei prognostyczne (think tanki) oraz wybitni publicyści i futurolodzy.Wiele owych think tanks pracuje dla rządów i biznesu oraz na potrzeby armii, ale dyskrecjonalnie,bo umowy zawierają klauzule poufności, gdyż dotyczą bezpieczeństwanarodowego i międzynarodowego lub konkurencji. Przewodzi im amerykański RANDCorporation. Na wielu uczelniach istnieją specjalne ośrodki i instytuty badawcze zajmującesię właśnie futures studiem. Amerykańscy futurolodzy pracują na zlecenia rząduStanów Zjednoczonych, Pentagonu i instytucji wywiadowczych. Odgrywają istotną rolęw takich międzynarodowych organizacjach przyszłościowo zorientowanych, jak KlubRzymski czy Word Futures Studiem Federation oraz instytucjach badawczych, jakIJASA czy ONZ-etowski UNITAR oraz UNUniversity 9 .Ważne i niezbędne dla studiów nad przyszłością świata i jego bezpieczeństwem(pod postacią wizji, rozważań, badania trendów, prognoz, scenariuszy, koncepcji teoretycznych,strategii itd.) było i jest, a czego de facto nie ma w Polsce, rozwijanie metodologii,metod i procedur, takich jak analiza systemowa, ewaluacja techniki, analizastrukturalna, analiza skutków, modelowanie i symulacje komputerowe, analiza sieciowa,teorie innowacji, podejścia teoretyczne dla globalizacji (np. prace J. Forrestera,J. Gilpina, D. Meadowsa, P. Krugmana, J. Rosenau’a, G. Modelskiego, J. Mittelmana).Bez własnych badań prognostyczno-analitycznych, bez własnej bazy naukowej i eksperckiej,bez edukacji w tej dziedzinie, które w Polsce raczkują, jesteśmy zdani na cudzeraporty ( na przykład CIA) i prognozy, na cudze widzenie świata, co jest pewnym rodzajemuzależnienia i może prowadzić do błędów w polityce wewnętrznej i zagranicznej.Musimy więc prowadzić własne badania i studia nad światem i jego przyszłością, w tymrównież poświęcone systemowi euroatlantyckiemu i bezpieczeństwu międzynarodowemuw multipolarnym świecie, którego Polska jest istotnym elementem.8 Patrz: Z. Brzeziński, Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi, Wydawnictwo Literackie, Kraków2013, s. 10.9 Patrz: L. W. Zacher, Globalne wizje polityczno-strategiczne (na przykładzie opracowań CIA), [w:] E. Ponczeki A. Sepkowski (red.), Przyszłość i polityka. Nadzieje i strachy zbiorowe przełomu tysiącleci, WydawnictwoAdam Marszałek, Toruń 2008, s. 43–59.13