System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

Unii Europejskiej. (…) Musimy przekształcić się w federację państw narodowych. Niesuperpaństwo, ale demokratyczną federację państw narodowych, która będzie w stanierozwiązywać nasze wspólne problemy, dokonując takiego podziału suwerenności,aby każde państwo było lepiej przygotowane do kontrolowania swojego własnego losu.W ostatecznym rozrachunku potrzebny będzie nowy traktat” 14 .Unia Europejska zbyt długo jednak poszukuje swego miejsca i swej roli na sceniemiędzynarodowej. Dotyczy to tak zapobiegania wszelkiego rodzaju zagrożeniom, jaki formy stosunków z uznanymi potęgami, takimi jak Stany Zjednoczone i FederacjaRosyjska oraz z nowo powstającymi mocarstwami, jak Chiny, Indie i Brazylia, czy Turcja.Wciąż jest w defensywie 15 .Szczegółowa analiza pokazuje wyraźnie, że szczególna akceleracja życia międzynarodowegooraz nasilenie się procesów i zjawisk niekorzystnych w stosunkach międzynarodowychnastąpiło na przełomie XX i XXI wieku, a zwłaszcza w czasie pierwszejdekady XXI wieku. Spowodowały one, że dziś, choć minęło już ponad dwadzieścialat od upadku ładu bipolarnego, amerykańsko-sowieckiego, który przez prawie półwieku gwarantował Europie i światu względny pokój, to wciąż tylko mówimy o „kształtującymsię nowym ładzie globalnym” i nadal nie wiemy, jaki będzie jego ostatecznykształt, które mocarstwa czy związki państw (unie), na przykład Unia Europejska, alboUnia Euroazjatycka, tworzona przez prezydenta Władimira Putina, czy PółnocnoamerykańskaStrefa Wolnego Handlu (NAFTA) stanowiły będą jego bieguny, czyli główneośrodki decyzyjne w systemie globalnego zarządzania 16 .Osobiście uważam, i to jest moja teza, że obecne stadium stosunków międzynarodowychstanowi okres przejściowy, który doprowadzi do nowego ładu międzynarodowego,który będzie poliarchiczny i zdecentralizowany. Jak już pisałem, coraz bardziejwidoczna jest słabnąca rola Stanów Zjednoczonych Ameryki, które choć są w dalszymciągu największym mocarstwem globalnym, to jednak mają coraz mniejsze szanse nautrzymanie samodzielnej roli przywódczej na świecie. Ich hegemonalnej pozycji zagrażająprzede wszystkim rosnące w siłę Chiny i inne kraje azjatyckie, co wskazywałobyna przesuwanie się punktu ciężkości w relacjach międzynarodowych w kierunku Azji.W aspekcie teoretycznym, o czym pisałem we wstępie niniejszej pracy, zwłaszczawspółczesne Chiny stoją przed wielką szansą znalezienia się wśród największych potęgpolityczno-gospodarczych świata, które dziś współtworzą nowy ład międzynarodowy,a w przyszłości będą nim zarządzały. Już dziś ChRL zajmuje wysoką pozycję na areniemiędzynarodowej i odgrywa ważną rolę – obok Stanów Zjednoczonych i Unii Euro-14 Patrz: J.M. Barroso, Europa doszła do ściany, „Gazeta Wyborcza”, 13 IX 2012, s. 11.15 Patrz: S. Parzymies, Unia Europejska jako uczestnik stosunków międzynarodowych, [w:] S. Parzymies(red.), Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo NaukoweSCHOLAR, Warszawa 2009, s. 15; J. Zielonka, Europa jako imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską,PISM, Warszawa 2006; A. Giddens, Europe in the Globar Age, Polity Press, UK–USA 2006,s. 123–124.16 Patrz: B. Müller-Härlin, Globar Governance…, s. 58–62; T. Benner, S. Mergenthaler, P. Rotman, Thenew world of UN peace operations: learning to build peace?, Oxford University Press, Londyn 2011.24