System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

czałoby wzrost roli Chin na arenie międzynarodowej i otwarcie im drogi do uzyskaniapozycji mocarstwa globalnego, współodpowiedzialnego za nowy porządek globalny.Po czwarte, wielkim zagrożeniem dla świata, a zwłaszcza dla regionu Azji i Pacyfikumoże stać się jego intensywny rozwój. Wszystkie bowiem kraje potrzebują coraz więcejsurowców i rynków zbytu. Podobnie było na początku XX wieku, kiedy to budząca sięz długiego snu Japonia w pościgu za surowcami rozpętała wojnę w tym regionie, a coprzyspieszyło wybuch II wojny światowej, której pamięć wciąż jest żywa w stosunkachmiędzy Chinami i Japonią oraz Rosją i Stanami Zjednoczonymi 18 .Dziś także rywalizacja o surowce i rynki zbytu oraz wpływy w Azji między Chinamia Indiami i Japonią oraz Rosją rozprzestrzenia się coraz bardziej. Regionem, do któregodotarła stosunkowo niedawno, mimo bogatych związków historycznych, jest AzjaŚrodkowa, gdzie ciągle ważną rolę odgrywa Rosja 19 .Choć Moskwa i Pekin eksponują dziś w swoich relacjach „partnerstwo strategiczne”,to potencjalne i realne elementy napięć nie zanikły i prawdopodobieństwopojawienia się sprzeczności jest wprost proporcjonalne do procesu osłabienia się roliRosji w regionie i stale umacniającej się pozycji Chin w Azji Środkowej. Trudno jeststwierdzić, czy obu mocarstwom uda się osiągnąć porozumienie odnośnie do sprawowaniawspólnej kontroli nad Azją Środkową, czy też region ten stanie się polem konfrontacjimiędzy nimi. Możliwości rozwoju stosunków partnerskich będą zależały nietylko od ewolucji sytuacji w regionie, ale również od przyszłości partnerstwa rosyjsko--chińskiego poza nim. Chiny są dla Rosji najpoważniejszym wyzwaniem w kontekścieAzji Środkowej, podobnie zresztą jak Rosja dla Chin. Obydwa państwa współpracują– póki co – na rzecz ograniczania wpływów Stanów Zjednoczonych w tym regionie orazw walce z terroryzmem, separatyzmem i ekstremizmem, ale także są najpoważniejszymikonkurentami w walce o wpływy gospodarcze. Istotne miejsce Azji Środkowejwe współczesnych stosunkach międzynarodowych oraz w polityce regionalnej Rosjii Chin, a także w nowym, multipolarnym ładzie globalnym określa wiele czynników. Popierwsze, państwa te są w posiadaniu bogatych złóż surowców energetycznych. Po drugie,mają potencjał tranzytowy, który ułatwia (lub utrudnia) dostęp do regionów o znaczeniustrategicznym, tj. Azji Południowej i Wschodniej oraz Środkowego Wschodu 20 .Jak pisze Ewa Czarkowska: „Rosja i Chiny, angażując się w proces kształtowaniaładu regionalnego, kierują się głównie partykularnymi interesami i powiązaniami.18 Patrz: E. Bendyk, Nowy początek historii, „Polityka”, 3–9 X 2012, s. 56–59.19 Patrz: M. Laruelle, J.F. Huchet, S. Peyrouse, B. Balci, China and India in Central Asia: A New “GeatGame?”, Palgrave Macmillian, New York 2010; E. Czarkowska, Rosja i Chiny w Azji Środkowej: międzywspółpracą a współzawodnictwem, „Stosunki Międzynarodowe”, nr 1(45), 2012, s. 169–189; T. Stępniewski(red.), Nowa wielka gra w regionie Azji Centralnej, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin––Warszawa 2012; K. Kozłowski, Polityka Chińskiej Republiki Ludowej wobec regionu Azji Centralnej, [w:]jak wyżej, s. 87–101.20 Patrz: B. Lo, Axis of Convenience Moscow, Beijing and the Nev Geopolitics, Londyn 2008; V. Para,A. Strakov, O. Stolpovki, Rossia i Kitai v Cenmtralnoj Azji: politika, ekonomika, biezopasnost, Biszek2008, s. 10–65; L. Jonson, Vladimir Putin and Central Asia. The Shaping of Russian Foreign Policy, NowyJork 2004, s. 173–181.71