System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

widoczny staje się podział na bogatych i biednych. Co więcej, Chińczykom nie podobasię korupcja władz, coraz większa przepaść między biednymi a bogatymi oraz co ruszwybuchające afery z zatrutą żywnością produkowaną przez nieuczciwe koncerny. Tegonie można już ukryć, ani zatuszować, bo mimo wszechstronnej cenzury, Chińczycysą coraz lepiej poinformowani. To zasługa Internetu, z którego korzysta już 538 mlnChińczyków. To największa sieć świata, której nie sposób do końca poddać kontroli.Sam serwis Webo, odpowiednik Twitera, ma 300 mln użytkowników 10 .W sumie więc, daleko idąca stratyfikacja społeczeństwa chińskiego, rosnąca przepaśćmiędzy bogaczami i biedakami, ogromna korupcja oraz inne problemy społeczne,polityczne i gospodarcze mogą ograniczyć aktywność Chin na arenie międzynarodoweji zminimalizować ich rolę w świecie. Już w kwietniu 2012 roku premier Wen Jiabaostwierdził enigmatycznie, że bez reform nie uda się obronić owoców rozwoju ostatnichlat. Mówił, że chińska gospodarka jest niestabilna, niewydolna i nieskoordynowana,a krajowi grozi tragedia podobna do rewolucji kulturalnej. Choć nie rozwinął tegowątku, a jego przemówienie zostało ocenzurowane, specjaliści od chińskiej politykiuznali to za najgłośniejsze od lat wezwanie do pilnych reform, bez których dalszy rozwójChRL stoi pod znakiem zapytania. Jak pisze znakomity polski znawca Chin, BogdanGóralczyk: „Dotychczas chińskie kierownictwa okresu reform, a więc od końca1978 r., stawiały na samym szczycie swoich priorytetów społeczną stabilizację, obawiającsię złowrogiego „chaosu”, „luan”, który kiedyś przez niemal sto lat, od „wojenopiumowych” do momentu proklamowania ChRL (1949), wstrząsał państwem. GdyDeng, który tych turbulencji osobiście doświadczył, zobaczył wiosną 1989 r. znamiona„luan” na placu Tiananmen, wiadomo, jak to się skończyło. Dziś jednak jest inna epoka– i Chiny są inne. Czy zamiast stabilizacji wskażą jako priorytet wspieranie społecznejkreatywności? I drugie, ściśle z tym związane zadanie. W „opoce reform” Chiny uwolniłyrynek. Zrobiły to, co prawda, po swojemu, na zasadzie „niewidzialna ręka rynku,ale tam gdzie trzeba trzymana przez jak najbardziej widzialną rękę państwa”, ale rynekwprowadziły. Teraz, gdy postulują z jednej strony wprowadzenie „gospodarki innowacyjnej”,a z drugiej powiadają o „wielkim odrodzeniu chińskiej nacji”, jakiego właśniepodobno jesteśmy świadkami, raczej nie mają innego wyboru, niż dać zielone światłojuż nie tylko rynkowi, ale też społeczeństwu. Bo bez społecznej mobilizacji, kreatywnościi swobody żadnego „odrodzenia” ani tym bardziej „gospodarki innowacyjnej” niebędzie. Innowacje wprowadzają umysły otwarte, a nie poddane ideologicznemu czymanipulatorskim zabiegom” 11 .Po trzecie, może dojść do wojny między Chinami i Japonią, której źródłem możestać się narastający spór o wyspy Spratly na Morzu Południowochińskim i konfliktwokół wysp Senkaku/Diaoyu/Tiaoyutai 12 . Ale z drugiej strony jest możliwe, że wła-10 Patrz: M. Kruczkowska, Chiny kochają się w USA, „Gazeta Wyborcza”, 23 X 2012, s. 12; M. Kruczkowska,Nowi właściciele Chin, „Gazeta Wyborcza”, 29–30 XII 2012, s. 10.11 Patrz: B. Góralczyk, O co grają Chiny?, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 XI 2012, s. 23.12 Patrz: K. Pasikowski, Nienawiść tygrysów. Chiny – Japonia, „Angora – Peryskop”, nr 39, 30 IX 2012,s. 80–81; J.R. Holmes, Może żółci…, s. 6–8; G. Sorman, „N” jak nacjonalizm. Nie będzie pokoju na67