System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

wiekiem Pacyfiku (America’s Pacific Century). Dziś nie ma wątpliwości, że poprawarelacji z Europą, odbudowa znaczenia układu transatlantyckiego, przywrócenia muspoistości i skuteczności mogły być ważnym czynnikiem umocnienia roli i rangi Amerykiw świecie, zmierzającym ku wielobiegunowości. Było to zadanie równie ważne cotrudne, zważywszy chociażby stan relacji transatlantyckich, jaki po „erze Busha” przejąłprezydent Obama. Nadwarężone wzajemne zaufanie, rosnące poczucie autonomiiEuropy, ale też podejmowane przez administrację Busha próby jej polaryzacji – totylko niektóre z czynników, które osłabiły sojusz Ameryki i Europy.Jednak ówczesne i późniejsze wydarzenia na świecie pokazały, że Stany Zjednoczonewciąż potrzebują współpracy z Europą zarówno w polityce międzynarodowej,jak i w stabilizacji gospodarki. Te działania nie zawsze kończyły się sukcesem. Mimoto, jak trafnie zauważył Phillip Gordon z Departamentu Stanu USA: „wybór prezydentaObamy wzbudził wielkie nadzieje na całym świecie. W porównaniu z nimi, naszawspółpraca z Europejczykami może wzbudzać rozczarowanie. Ale gdy spojrzymy nato bardziej racjonalnie, spostrzeżemy, że Europa i Stany Zjednoczone bardzo dobrzewspółpracują, nawet w kwestiach, które dzieliły nas w przeszłości” 1 .Nie ulega wątpliwości, że kluczowe znaczenie dla odbudowy silnych więzi sojuszniczychmiało przywrócenie dobrej atmosfery we wzajemnych relacjach. Służyła temuzmiana uprawiania polityki w Waszyngtonie, gdzie znowu większą wagę zaczęto przywiązywaćdo działań dyplomatycznych, zademonstrowano wolę współpracy i wysłuchiwaniaracji partnerów. Sojusz euroatlantycki wymagał jednak wypełnienia go bogatszątreścią, nadania mu nowego impulsu. Europa oczekiwała, że prezydent Obama doceniznaczenie i wagę sojuszu ze Starym Światem oraz przywróci państwom europejskimnależną im rangę w polityce amerykańskiej. Z kolei administracja Obamy liczyła naskuteczniejsze włączenie się Europejczyków w rozwiązywanie problemów i przezwyciężaniewyzwań oraz oczekiwała, że relacje transatlantyckie nie będą tylko wspólnotąwartości i zasad, sprowadzającą się do problemu bezpieczeństwa, czyli de facto NATO,ale zyskają bardziej praktyczny charakter. Ameryka chciała Europy, na którą będziemożna liczyć przy rozwiązywaniu różnych problemów i która będzie angażować się namiarę swych możliwości w różnych częściach świata, najczęściej odległych od Europy.Mniejsze zainteresowanie Europą wynikało też z prostego faktu, że przestała byćona przedmiotem szczególnych obaw amerykańskich o jej bezpieczeństwo, stabilizacjęi postępy w demokracji, jak działo się to w czasach zimnej wojny i w pierwszych latachpo jej zakończeniu. Prezydent Obama dostrzegał Europę przede wszystkim w kontekściei w zestawieniu z innymi celami, stanowiącymi rzeczywiste wyzwanie dla ówczesnychamerykańskich interesów i priorytetów. Nie pomniejszając znaczenia powyższychczynników, trzeba podkreślić, że obniżenie rangi Europy w polityce amerykańskiejbyło przede wszystkim konsekwencją funkcjonowania Stanów Zjednoczonych w świe-1 Patrz: P. Matera, Relacje transatlantyckie w czasie prezydentury Baracka Obamy. Koniec „specjalnych stosunków”?,[w:] „Przegląd Zachodni”, nr 4, 2012, s. 58. Patrz także: J. Kiwerska, Barack Obama – szansaczy zagrożenie dla stosunków transatlantyckich, „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, nr 7, 2008.93