nej wymiany towarowej ChRL z całą UE, a wartość niemieckich inwestycji w Chinachszacuje się na <strong>po</strong>nad miliard euro. Chiny zajmują trzecie miejsce na liście inwestorówzagranicznych w Niemczech i są największym rynkiem zbytu dla koncernu motoryzacyjnegoBMW 29 .W relacjach chińsko-unijnych państwo niemieckie jest <strong>po</strong>strzegane (zwłaszczaprzez rząd chiński) jako <strong>po</strong>średnik w rozładowywaniu napięć, jakie <strong>po</strong>jawiają się w stosunkach<strong>po</strong>między tymi <strong>po</strong>dmiotami. Z drugiej strony trzeba też widzieć negatywnyfakt, a mianowicie to, że niekiedy Chiny starają się rozwijać swoje stosunki z RFNniejako <strong>po</strong>nad UE, co prowadzi do konfliktu interesów <strong>po</strong>między UE a Niemcami.W sferze <strong>po</strong>litycznej przyszłe stosunki UE z Chinami determinować będzie <strong>przed</strong>ewszystkim demokratyzacja systemu <strong>po</strong>litycznego Chin. Dzięki temu państwo chińskiestałoby się bardziej transparentnym, czyli bardziej przewidywalnym i stabilnym na areniemiędzynarodowej. Zmiany w systemie <strong>po</strong>litycznym ChRL wpłynęłyby też na ograniczeniekwestii s<strong>po</strong>rnych w stosunkach dwustronnych, takich jak prawa człowieka, problemkorupcji, przestrzeganie praw autorskich, embargo na handel bronią itd. oraz doprowadziłybydo osłabienia napięć w regionie, zwłaszcza dotyczących kwestii separatyzmutajwańskiego a tym samym do <strong>po</strong>prawy bezpieczeństwa międzynarodowego na świecie.Bezprecedensowy wzrost znaczenia relacji między Unią Europejską a ChRL, realizowanychna płaszczyźnie partnerstwa strategicznego, ma obecnie kluczowe znaczeniedla ewolucji współczesnego systemu międzynarodowego. Państwo Środka jest obecnienajważniejszym partnerem gos<strong>po</strong>darczym jednoczącej się Europy w Azji i drugim <strong>po</strong>Stanach Zjednoczonych w skali globu. Dla Chin Unia Europejska – jak już pisałem –jest obecnie największym partnerem gos<strong>po</strong>darczym na świecie i drugim <strong>po</strong> Hongkonguźródłem inwestycji zagranicznych. W ślad za współpracą gos<strong>po</strong>darczą nie nadąża jednakunijno-chiński dialog <strong>po</strong>lityczny, mimo <strong>po</strong>djętych środków w kierunku jego instytucjonalizacjii <strong>po</strong>głębiania. Wciąż dają tutaj o sobie znać różnice zdań w kwestiachstandardów demokratycznych oraz przestrzegania praw człowieka.Aby <strong>po</strong>wrót ChRL do grona wielkich mocarstw stanowił szansę, a nie zagrożeniedla jednoczącej się Europy i świata, należy pamiętać, że staje się ona jednym z najważniejszychgraczy na scenie międzynarodowej w wymiarze zarówno gos<strong>po</strong>darczym, jakrównież <strong>po</strong>litycznym. Tylko więc silna, zjednoczona i „mówiąca jednym głosem” Europamoże być równoprawnym i wiarygodnym partnerem dla Chin oraz stanowić przeciwwagędla ich rosnących globalnych aspiracji i wpływów. W wymiarze strategicznym najważniejszymikwestiami dla EU i ChRL jest multi<strong>po</strong>larny wymiar ładu międzynarodowegoi zrównoważony rozwój. W interesie obu <strong>po</strong>dmiotów leży więc umacnianie regionalnegoi globalnego bezpieczeństwa i <strong>po</strong>kojowy rozwój stosunków międzynarodowych 30 .29 Patrz: Chiński premier roz<strong>po</strong>czął pierwszą <strong>po</strong>dróż zagraniczną do UE od Niemiec, http://www.dw.de/chi/BC-zagraniczna-do-ue-od-niemiec/a-16836922 [1.06.2013[.30 Patrz: K. Żodź-Kuźnia, J. Wiśniewski, Dynamika wzajemnych relacji…, s. 83–84; T. Kamiński, Problemygos<strong>po</strong>darcze w relacjach Unii Europejskiej z Chinami, [w:] J. Marszałek-Kawa (red.), „Powrót Smoka”.Marsz ku <strong>po</strong>zycji globalnego mocarstwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 43–49; K. Hołdak,A. Konarzewska, Stosunki Unii Europejskiej z Chinami, „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 5–6, 2007.87
Jeśli <strong>po</strong>zycja i rola Stanów Zjednoczonych w świecie jest dziś mocno zagrożona, totym bardziej niebezpieczną staje się sytuacja dla osamotnionej Europy i Unii Europejskiej.Najnowsze dane urzędu statystycznego Unii Europejskiej, Eurostatu, <strong>po</strong>kazują,że przyszłość nie napawa optymizmem. Jak pisze profesor Arno Tausch; „Stopy wzrostugos<strong>po</strong>darczego głównych gos<strong>po</strong>darek rdzenia Unii Europejskiej – Francji, Niemieci Włoch – wskazują również kierunek w dół. Ignorowanie tego trendu doprowadzido jeszcze głębszego spadku tempa wzrostu gos<strong>po</strong>darczego w tych krajach. Prawdęmówiąc, z żadnego miejsca w Europie nie widać obiecanego dobrobytu” 31 .Światowy kryzys finansowy obnażył też wiele słabych stron globalizacji, którejskutki boleśnie odczuwa dziś również UE, a także odsłonił jej dwa najsłabsze punkty.Pierwszym było „otwarcie” tego ugru<strong>po</strong>wania państw Europy dla kapitału, zwłaszczafinansowego, s<strong>po</strong>za Unii. Drugim – <strong>po</strong>zbawienie <strong>przed</strong>siębiorstw, banków, a także rządównarodowych możliwości wspólnej obrony <strong>przed</strong> tym kapitałem. W obliczu zagrożeniakryzysowego kraje członkowskie Unii Europejskiej zaczęły <strong>po</strong>szukiwać własnychs<strong>po</strong>sobów zabezpieczenia się <strong>przed</strong> negatywnymi skutkami globalizacji. W części krajów<strong>po</strong>legało to na <strong>przed</strong>kładaniu interesów narodowych <strong>po</strong>nad wspólnotowe. Była toreakcja naturalna, znajdująca <strong>po</strong>twierdzenie w każdej sytuacji kryzysowej. W rezultacietego narastać zaczęły różnice w <strong>po</strong>lityce finansowej i budżetowej, płacowej i cenowej,socjalnej i emerytalnej. Nie <strong>po</strong>mogły rygory z tytułu przyjętych przez wszystkiekraje traktatów w strefie wolnego handlu i unii celnej, wspólnym rynku, unii gos<strong>po</strong>darczeji walutowej. Naruszone zostały też zasady i rygory związane z przyjęciem wspólnejwaluty euro, w tym nakładające na <strong>po</strong>szczególne kraje obowiązek przestrzegania 3-procentowegoudziału deficytu budżetowego w produkcie krajowym brutto. Dotyczyło tow szczególności Grecji, Irlandii, Hiszpanii, Portugalii i Włoch. W trudnej sytuacji znalazłysię też kraje Europy Środkowej i Wschodniej, w tym zwłaszcza Węgry, Czechy,a także Polska. Wszystkie one zostały uznane przez agencje ratingowe za zagrożonekryzysem, co odbiło się negatywnie na <strong>po</strong>ziomie oprocentowania obligacji (spadek)i zaciąganych kredytach (wzrost). Równocześnie obniżce uległa wartość walut narodowych(w krajach s<strong>po</strong>za strefy euro) oraz wartość euro w stosunku do dolara i innychwalut światowych (np. franka szwajcarskiego). W konfrontacji z globalnym rynkiemfinansowym okazało się, że Unia Europejska jest zbyt małym organizmem gos<strong>po</strong>darczym,by mógł on przeciwstawić się rynkowi globalnemu. Dlatego też UE dziś <strong>po</strong>winnainicjować dyskusje na forum światowym na temat zabezpieczenia się <strong>przed</strong> kryzysem31 Patrz: A. Tausch, Globalizacja a przyszłość…, s. 92. Według prognoz Boston Consulting Group (BCG)do 2020 roku względne bogactwo przesunie się z Zachodu do Chin i Indii, a klasa średnia w obu krajachma sięgnąć 1 mld osób, natomiast roczna wartość wydatków konsumentów w Chinach i Indiachw 2020 roku ma przekroczyć 10 bln dolarów. Por. Bogactwo przesunie się z Zachodu do Indii i Chin, „PulsBiznesu”, 3 X 2012, s. 9. Ale według innych danych i analiz, w ChRL około 150 mln ludzi nadal żyjew ubóstwie, czyli <strong>po</strong>niżej 1 dolara dziennie, a Chiny <strong>po</strong>trzebują około 40 lat, aby osiągnąć <strong>po</strong>ziom życia<strong>po</strong>równywalnego do standardów Zachodu. Podobne dane dotyczą Indii.88
- Page 4:
Józef M. FiszerSystem euroatlantyc
- Page 10 and 11:
WprowadzenieBez wątpienia, żyjemy
- Page 12 and 13:
Marshalla czy budowania nowego porz
- Page 14 and 15:
nego Zachodu, zdolnego do odgrywani
- Page 16 and 17:
decyduje m.in. wielkość terytoriu
- Page 18 and 19:
ROZDZIAŁ IGeneza systemu euroatlan
- Page 20 and 21:
i pozostałych uczestników stosunk
- Page 22 and 23:
władz, jak i społeczeństwa amery
- Page 24 and 25:
mentu Europejskiego i instytucjami
- Page 26 and 27:
pejskiej wręcz najważniejszą - w
- Page 28 and 29:
stan w ogóle do osiągnięcia? Je
- Page 30 and 31:
pejskiej, dla relacji transatlantyc
- Page 32 and 33:
ROZDZIAŁ IIWspółczesny ład mię
- Page 34 and 35:
jako „naukę o państwie jako org
- Page 36 and 37:
W każdym z państw objętych „ar
- Page 38 and 39: kańską wojnę w Iraku oraz, że
- Page 40 and 41: od rosyjskiej ropy, ale pomysły pr
- Page 42 and 43: użycia sił zbrojnych poza granica
- Page 44 and 45: (wizy), neutralizacja NATO oraz pos
- Page 46 and 47: malnej koniunktury, więc państwo
- Page 48 and 49: sunków bilateralnych (w tym także
- Page 50 and 51: noczonych, zadając sobie zarazem p
- Page 52 and 53: Postępuje dalsza instytucjonalizac
- Page 54 and 55: cej się przepowiedni”, czy o to
- Page 56 and 57: wola, można wprawdzie odnaleźć u
- Page 58 and 59: czy starych sag jak „Romans trzec
- Page 60 and 61: W często spóźnionych reakcjach g
- Page 62 and 63: Jak trafnie zauważa Piotr Kłodkow
- Page 64 and 65: nego” 37 . Notabene system emeryt
- Page 66 and 67: Czy rzeczywiście tak będzie? Trud
- Page 68 and 69: widoczny staje się podział na bog
- Page 70 and 71: siebie, żeby móc nawiązać bliż
- Page 72 and 73: czałoby wzrost roli Chin na arenie
- Page 74 and 75: problemem wewnętrznym tego państw
- Page 76 and 77: Chiny otwarte na świat i ściśle
- Page 78 and 79: oraz wzmacniają jej pozycję w św
- Page 80 and 81: gdy kryzys się zaczynał. Jak traf
- Page 82 and 83: z Unii, wśród polityków i obywat
- Page 84 and 85: wiedliwość społeczna. Europa bud
- Page 86 and 87: w czerwcu 2012 roku nowym raporcie
- Page 90 and 91: finansowym w skali globalnej 32 , a
- Page 92 and 93: W przeszłości, w ciągu setek lat
- Page 94 and 95: wiekiem Pacyfiku (America’s Pacif
- Page 96 and 97: dzy Unią Europejską a Stanami Zje
- Page 98 and 99: presja na Iran będzie bardziej sku
- Page 100 and 101: ner strategiczny i jakie cele ma re
- Page 102 and 103: Warto tutaj dodać, że powołany d
- Page 104 and 105: W opublikowanym 3 marca 2010 roku k
- Page 106 and 107: W dobie globalizacji i budowy noweg
- Page 108 and 109: tycki pozostanie bastionem dobrobyt
- Page 110 and 111: Zachód mógł stawić czoła wyzwa
- Page 112 and 113: ZakończenieSystem euroatlantycki,
- Page 114 and 115: BibliografiaDokumenty publikowaneAc
- Page 116 and 117: Buchman T., Burzliwy pokój. Histor
- Page 118 and 119: Jaskólski A., Legitymizacja w Unii
- Page 120 and 121: Müller-Härlin B. (red.), Globar G
- Page 122 and 123: Toynbee A., The Word Afyer the Peac
- Page 124 and 125: Hryniewicz J.T., Światowe przywód
- Page 126 and 127: Świtalski A., „Międzyepoka” i
- Page 128 and 129: Wroński P., Czego MON nie kupi za
- Page 130: Seria: System euroatlantycki w wiel