finansowym w skali globalnej 32 , a z drugiej strony umacniać współpracę ze StanamiZjednoczonymi.Unia Europejska i Stany Zjednoczone jeśli chcą umocnić swoją <strong>po</strong>zycję na mapie<strong>po</strong>litycznej świata i współtworzyć z Chinami i innymi <strong>po</strong>dmiotami współczesnychstosunków międzynarodowych nowy ład globalny, <strong>po</strong>winny zacieśnić współpracę wewszystkich dziedzinach i wzmocnić więzi transatlantyckie. Alternatywą bowiem jest ichmarginalizacja w przyszłym ładzie międzynarodowym.Moim zdaniem, tylko zjednoczona Europa i zreformowana, federalna w aspekcie<strong>po</strong>litycznym Unia Europejska może przyczynić się do renesansu więzi transatlantyckich,a tym samym do umocnienia <strong>po</strong>zycji Stanów Zjednoczonych i Unii na areniemiędzynarodowej i w ogóle do zachowania jeśli nie przywództwa, to chociaż współprzywództwaZachodu w nowym ładzie międzynarodowym.W związku z tymi nowymi zagrożeniami i wyzwaniami, jakie stoją dziś <strong>przed</strong>Europą i światem trzeba Unii Europejskiej zapewnić silne przywództwo, które będziegotowe do zmiany obecnego paradygmatu Unii i opracowania nowej wizji (strategii)jej rozwoju, w centrum której <strong>po</strong>winni być obywatele i ich problemy. Tym bardziej,że dziś w krajach UE narasta rozziew między <strong>po</strong>stawą elit a tymi, którzy stoją niżejw hierarchii s<strong>po</strong>łecznej. Poobijanym przez kryzys krajom Bruksela radzi głównie zaciskaniepasa, a tymczasem już co trzeci mieszkaniec najbardziej rozwiniętych krajówświata w wieku od 15 do 24 lat nie pracuje i się nie uczy. W UE wskaźnik bezrobociawśród młodych wynosi 22,6%. W Hiszpanii i Grecji przekracza nawet 50%, a corazwięcej młodych ludzi jest tak zniechęconych <strong>po</strong>szukiwaniem pracy, że nie rejestruje sięjuż w urzędach pracy i przestaje być oficjalnie zaliczanych do kategorii bezrobotnych.Równie źle – <strong>po</strong>d tym względem – jest w Polsce. W ciągu roku (od marca 2011 r. domarca 2012 roku), mimo relatywnie wysokiego tempa wzrostu gos<strong>po</strong>darki, udział osóbw wieku 15-24 lata <strong>po</strong>zostających bez pracy wzrósł z 25 do 26,7% 33 .Łącznie, dziś w Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych, Ja<strong>po</strong>nii i kilku innychnajbogatszych państwach świata już 75 mln młodych osób <strong>po</strong>zostaje bez pracy 34 .Według ekspertów Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO), sytuacja ta nie zmienisię co najmniej do 2016 roku. Rośnie więc „stracone <strong>po</strong>kolenie”, a to rodzi bardzoniebezpieczne zjawisko, które może doprowadzić do radykalizacji sceny <strong>po</strong>lityczneji ciążyć bardzo długo na perspektywach wzrostu gos<strong>po</strong>darczego. Dlatego dziś nieuzdrawianie finansów publicznych, ale właśnie walka z bezrobociem wśród młodych<strong>po</strong>winna być priorytetem UE, a zwłaszcza takich państw członkowskich, które jak Gre-32 Patrz: P. Bożyk, Neoliberalizm a kryzys w strefie euro. Geo<strong>po</strong>lityczne przyczyny i skutki kryzysu, [w:]M. Guzek (red.), Ekonomia i <strong>po</strong>lityka w kryzysie. Kierunki zmian w teoriach, Oficyna Wydawnicza UczelniŁazarskiego, Warszawa 2012, s. 308–313. Patrz także: D. Rosati, Przyczyny i mechanizmy kryzysu finansowegow USA, „Ekonomista”, nr 3, 2009; W. Szymański, Niepewność i niestabilność gos<strong>po</strong>darcza. Gwałtownywzrost i co dalej?, Difin, Warszawa 2011.33 Patrz: J. Bielecki, Nowe <strong>po</strong>kolenie młodych bezrobotnych zradykalizuje Europę, „Dziennik GazetaPrawna”, 23 V 2012.34 Ibidem.89
cja i Hiszpania są najmocniej dotknięte kryzysem. Codziennie słychać, że Europa majuż dość oszczędzania, że przyczyną <strong>po</strong>wyższych problemów w UE są cięcia finansowe,że zupełnie <strong>po</strong>minięto aspekt wzrostu gos<strong>po</strong>darczego 35 .Wyżej wymienionym wyzwaniom i problemom musi sprostać UE, jeśli chce umocnićswoją <strong>po</strong>zycję na mapie <strong>po</strong>litycznej świata i współ tworzyć nowy <strong>po</strong>rządek międzynarodowy.Alternatywą bowiem jest jej rozpad i dezintegracja Europy, a w rezultacietego renesans nacjonalizmu, który <strong>po</strong>ciągnie za sobą <strong>po</strong>działy, kryzysy i konflikty międzypaństwami i narodami. W globalnym układzie sił Europa wówczas zostałaby totalniezmarginalizowana; stałaby się klasyczną peryferią.Niestety, badania moje <strong>po</strong>twierdzają tezę, że wielką słabością Unii Europejskiejjest jej niekonsekwencja w <strong>po</strong>lityce międzynarodowej i brak woli <strong>po</strong>litycznej, bywzmacniać jej rolę w Europie i Europy na świecie. Nie spełnił też oczekiwań, jeśli idzieo unijną <strong>po</strong>litykę zagraniczną i bezpieczeństwa międzynarodowego traktat z Lizbony.Unia bowiem nadal zbyt wiele czasu <strong>po</strong>święca na tworzenia nowych instytucji i strategii,a coraz mniej na ich wcielanie w życie, co widać wyraźnie na przykład przy analiziejej <strong>po</strong>lityki wschodniej. W rezultacie tego mamy dziś do czynienia z rosnącą biurokracjąi instytucjonalizacją Unii, chaosem kompetencyjnym jej organów, a świat gubi sięw unijnych „szczytach” i „strategiach”, ale też coraz mniej wierzy w Unię mówiącą jednymgłosem i zdolną do wypracowania i prowadzenia wspólnej <strong>po</strong>lityki zagraniczneji bezpieczeństwa.Ten stan rzeczy i brak solidarności w <strong>po</strong>lityce międzynarodowej UE wykorzystująinne państwa, zwłaszcza Chiny i Rosja, które prowadzą interesy z <strong>po</strong>szczególnymiczłonkami, na przykład z Niemcami, a nie z Unią jako całością, co prowadzi do <strong>po</strong>laryzacjii stratyfikacji wśród jej państw członkowskich. UE musi więc być konsekwentnaw działaniu i stać się aktywnym <strong>po</strong>dmiotem stosunków międzynarodowych, aby jej głosbył z uwagą słuchany przez wszystkich aktorów na arenie międzynarodowej, w tymprzez USA, Rosję i Chiny. Tylko wówczas będzie mogła odgrywać liczącą się rolę w systemietransatlantyckim i w nowym ładzie globalnym.Konkludując <strong>po</strong>wyższe rozważania chciałbym raz jeszcze <strong>po</strong>dkreślić, że Unia Europejska,aby mogła sprostać obecnym i przyszłym wyzwaniom oraz stać się ważnymgraczem na arenie międzynarodowej i istotnym filarem (biegunem) w nowym ładzieglobalnym musi się ustawicznie <strong>po</strong>szerzać i <strong>po</strong>głębiać, musi reformować swój system<strong>po</strong>lityczny, gos<strong>po</strong>darczy i s<strong>po</strong>łeczny oraz przemawiać na arenie międzynarodowejjednym, doniosłym głosem. Powinna jak najszybciej stać się obok unii gos<strong>po</strong>darczeji walutowej unią <strong>po</strong>lityczną, a nie być tylko projektem o charakterze <strong>po</strong>litycznym. Musiteż wypracować jednoznaczną, klarowną dla wszystkich Europejczyków, <strong>po</strong>wszechnieakceptowaną strategię i konsekwentnie ją realizować. Strategia ta, nakierowana naprzyszłość, <strong>po</strong>winna skupiać się na takich działaniach s<strong>po</strong>łecznych, które Unię zbliżądo obywateli i ich problemów.35 Patrz: R. Petru, Oszczędności nie są przyczyną kło<strong>po</strong>tów, „Dziennik Gazeta Prawna”, 23 V 2012.90
- Page 4:
Józef M. FiszerSystem euroatlantyc
- Page 10 and 11:
WprowadzenieBez wątpienia, żyjemy
- Page 12 and 13:
Marshalla czy budowania nowego porz
- Page 14 and 15:
nego Zachodu, zdolnego do odgrywani
- Page 16 and 17:
decyduje m.in. wielkość terytoriu
- Page 18 and 19:
ROZDZIAŁ IGeneza systemu euroatlan
- Page 20 and 21:
i pozostałych uczestników stosunk
- Page 22 and 23:
władz, jak i społeczeństwa amery
- Page 24 and 25:
mentu Europejskiego i instytucjami
- Page 26 and 27:
pejskiej wręcz najważniejszą - w
- Page 28 and 29:
stan w ogóle do osiągnięcia? Je
- Page 30 and 31:
pejskiej, dla relacji transatlantyc
- Page 32 and 33:
ROZDZIAŁ IIWspółczesny ład mię
- Page 34 and 35:
jako „naukę o państwie jako org
- Page 36 and 37:
W każdym z państw objętych „ar
- Page 38 and 39:
kańską wojnę w Iraku oraz, że
- Page 40 and 41: od rosyjskiej ropy, ale pomysły pr
- Page 42 and 43: użycia sił zbrojnych poza granica
- Page 44 and 45: (wizy), neutralizacja NATO oraz pos
- Page 46 and 47: malnej koniunktury, więc państwo
- Page 48 and 49: sunków bilateralnych (w tym także
- Page 50 and 51: noczonych, zadając sobie zarazem p
- Page 52 and 53: Postępuje dalsza instytucjonalizac
- Page 54 and 55: cej się przepowiedni”, czy o to
- Page 56 and 57: wola, można wprawdzie odnaleźć u
- Page 58 and 59: czy starych sag jak „Romans trzec
- Page 60 and 61: W często spóźnionych reakcjach g
- Page 62 and 63: Jak trafnie zauważa Piotr Kłodkow
- Page 64 and 65: nego” 37 . Notabene system emeryt
- Page 66 and 67: Czy rzeczywiście tak będzie? Trud
- Page 68 and 69: widoczny staje się podział na bog
- Page 70 and 71: siebie, żeby móc nawiązać bliż
- Page 72 and 73: czałoby wzrost roli Chin na arenie
- Page 74 and 75: problemem wewnętrznym tego państw
- Page 76 and 77: Chiny otwarte na świat i ściśle
- Page 78 and 79: oraz wzmacniają jej pozycję w św
- Page 80 and 81: gdy kryzys się zaczynał. Jak traf
- Page 82 and 83: z Unii, wśród polityków i obywat
- Page 84 and 85: wiedliwość społeczna. Europa bud
- Page 86 and 87: w czerwcu 2012 roku nowym raporcie
- Page 88 and 89: nej wymiany towarowej ChRL z całą
- Page 92 and 93: W przeszłości, w ciągu setek lat
- Page 94 and 95: wiekiem Pacyfiku (America’s Pacif
- Page 96 and 97: dzy Unią Europejską a Stanami Zje
- Page 98 and 99: presja na Iran będzie bardziej sku
- Page 100 and 101: ner strategiczny i jakie cele ma re
- Page 102 and 103: Warto tutaj dodać, że powołany d
- Page 104 and 105: W opublikowanym 3 marca 2010 roku k
- Page 106 and 107: W dobie globalizacji i budowy noweg
- Page 108 and 109: tycki pozostanie bastionem dobrobyt
- Page 110 and 111: Zachód mógł stawić czoła wyzwa
- Page 112 and 113: ZakończenieSystem euroatlantycki,
- Page 114 and 115: BibliografiaDokumenty publikowaneAc
- Page 116 and 117: Buchman T., Burzliwy pokój. Histor
- Page 118 and 119: Jaskólski A., Legitymizacja w Unii
- Page 120 and 121: Müller-Härlin B. (red.), Globar G
- Page 122 and 123: Toynbee A., The Word Afyer the Peac
- Page 124 and 125: Hryniewicz J.T., Światowe przywód
- Page 126 and 127: Świtalski A., „Międzyepoka” i
- Page 128 and 129: Wroński P., Czego MON nie kupi za
- Page 130: Seria: System euroatlantycki w wiel