System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

Nie ulega też wątpliwości, że dziś mamy już do czynienia z nowymi realiami naarenie międzynarodowej. W stosunkach międzynarodowych jest coraz mniej miejscadla tradycyjnie pojmowanego wroga. Narody, aby się rozwijać, nie muszą wcale walczyć,wręcz przeciwnie potrzebują pokoju. Oczywiście występuje i będzie nadal trwałarywalizacja między państwami, zwłaszcza mocarstwami, ale lepszą pozycję na areniemiędzynarodowej można osiągnąć poprzez współpracę i kompromisy. Świat współczesnywyraźnie przechodzi od polityki „przeciwko” do polityki „na rzecz” rozwiązywaniaproblemów, które są wspólne dla całej ludzkiej cywilizacji lub poszczególnych regionów,od rozbrojenia począwszy, poprzez stabilność i rozwój gospodarczy, ochronęśrodowiska naturalnego, po demografię i zwalczanie wszelkich patologii społecznych,politycznych i gospodarczych, z terroryzmem włącznie 19 .Niestety, nadal nie wiemy, jak długo trwał będzie ten przejściowy okres i procesbudowy nowego ładu międzynarodowego. W przeszłości, jak pokazuje to historia stosunkówmiędzynarodowych, kolejne systemy międzynarodowe, tj. westfalski, napoleoński,wiedeński, wersalski, jałtańsko-poczdamski wyrastały zwykle na gruzach staregoporządku, po kolejnych wojnach, w wyniku których zwycięzcy dzielili świat lub kontynenti narzucali pozostałym swoją wolę. W rezultacie tego zmieniały się relacje międzynarodami i kształtował się zawsze nowy układ sił oraz interesów w skali regionalnej,kontynentalnej i globalnej 20 .Natomiast po raz pierwszy w dziejach świata dotychczasowy ład międzynarodowy,jałtańsko-poczdamski uległ erozji i rozpadł się w warunkach pokoju i być może tutajleży przyczyna, że nowy ład powstaje tak długo, powoli ewoluując w kierunku światademokratycznego, pokojowego i bezpiecznego. Dlatego też obecny system międzynarodowy,zwany przejściowym, charakteryzuje się zachowaniem i przystosowaniem wieluelementów starego ładu, a jego istotną cechą jest proces negocjowania i odwoływaniasię do dyplomacji, a nie do argumentów siły i narzucania rozwiązań przez państwa silniejszesłabszym. Okazuje się, że budowa nowego ładu w warunkach pokojowych niejest aktem jednorazowej zmiany. Jest procesem nieustannej adaptacji sceny globalnejw dynamicznym systemie sił politycznych, społecznych, gospodarczych i militarnych.Dosłownie, w świecie, w stosunkach międzynarodowych nie ma ładu, czyli pewnegotrwałego porządku, pokoju i stabilizacji, gdyż wciąż trwają spory i konflikty międzynarodowe.W latach 1945–2012 na świecie miało miejsce ponad 360 konfliktówzbrojnych, w których zginęło według różnych szacunków od 12 do 30 mln ludzi. Jestto zarazem proces i pewien stan oraz oczekiwanie społeczności międzynarodowej nanadejście lepszego świata: bez wojen, konfliktów, głodu i innych zagrożeń. Czy jest to19 Patrz: J.M. Fiszer, Terroryzm jako zagrożenie dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego i nowego ładu międzynarodowego,[w:] J.M. Fiszer, P. Olszewski, System euroatlantycki w wielobiegunowym ładzie międzynarodowym,ISP PAN, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2013, s. 267–295; R.A. Kosta, Terroryzm jakozagrożenie dla bezpieczeństwa cywilizacji zachodniej w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń2007.20 Patrz: W. Dobrzycki, Historia stosunków międzynarodowych 1815–1945, Wydanie nowe, WydawnictwoNaukowe SCHOLAR, Warszawa 2006, s. 17.26