System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

Rosnąca rola rynków wschodzących, w tym zwłaszcza azjatyckich sprawia, że relatywneznaczenie transatlantyckiej wymiany handlowej maleje. Od 2000 roku udziałStanów Zjednoczonych w unijnym eksporcie towarów spadł z 28,1% do 16,9% w 2012roku. O ile do kryzysu w 2008 roku amerykański eksport na rynek UE był wyższy niż dopaństw Azji (ASEAN plus Chiny, Japonia i Korea Południowa), to od tego momentuprzewaga rynku azjatyckiego nad europejskim staje się coraz większa. Według różnychźródeł, do 2018 roku trzy czwarte globalnego wzrostu przypadać będzie na kraje rozwijającesię, głównie Chiny i Indie. Według prognoz OECD, łączny PKB tych dwóchazjatyckich potęg około 2025 roku przewyższy PKB wszystkich wysokorozwiniętychpaństw należących do grupy G-7. Azja w szybkim tempie staje się też głównym centrumświatowej konsumpcji, głównie za sprawą szybko rozwijającej się tam klasy średniej 6 .Komisja Europejska oczekuje, że negocjacje nad umową o wolnym handlu doprowadząrównież do zniesienia w USA ograniczeń na eksport gazu do Unii Europejskiej.Obecne prawo amerykańskie jest bardzo restrykcyjne i nie pozwala na eksport gazudo państw, które nie mają podpisanej umowy o wolnym handlu z Stanami Zjednoczonymi.Notabene, Polska może stać się dużym beneficjentem tego porozumienia, nietylko w kwestii profitów gospodarczych, ale także energetycznych i politycznych 7 .W Stanach Zjednoczonych już od kilku lat trwa dyskusja, czy zezwolić na eksportamerykańskiego skroplonego gazu łupkowego (LNG) i wszystko wskazuje na to, że jużwkrótce świat może zostać zalany amerykańskim gazem ciekłym. Badania geologicznepokazują, że Stany Zjednoczone posiadają rezerwy tego gazu, które wystarczą na stolat krajowego zużycia. Już dziś 30% energii w Stanach Zjednoczonych pochodzi z gazułupkowego, a w 2030 r. będzie to ponad 50%. Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej,Ameryka już za dwa lata wyprzedzi Rosję jako największy producent gazuna świecie. Około 2030 roku USA będą już samowystarczalne energetycznie. To sprawia,że ceny gazu na rynkach światowych, zwłaszcza rosyjskiego i z Zatoki Perskiej,sukcesywnie spadają. Gdy gaz z Ameryki w końcu zacznie płynąć do Europy, efektbędzie jeszcze większy – zarówno ekonomiczny (niższe ceny dla Europejczyków; zbytdla Amerykanów), jak i geopolityczny, poprzez uniezależnienie amerykańskich sojusznikówz Europy Wschodniej od gazu z Rosji. Pomóc w tym mają budowane terminaleLNG, m.in. w Świnoujściu i chorwackim Omisalj. Geopolityczne korzyści przyniesierównież Amerykanom sprzedaż gazu do Turcji, która odbiera obecnie 90% irańskiegoeksportu gazu, który jest jednym z ostatnich źródeł zagranicznego dochodu reżimuajatollahów. Jeśli zaś Turcja będzie miała alternatywę z Ameryki, to międzynarodowa6 Patrz: Ch. Giles, K. Allen, Southeastern Shift: the new leaders of global growth, “Financial Times”,5 VI 2013, s. 7; OECD, Looking to 2060: Long term global growth prospects, Paryż 2012, s. 22–23; M. Terhalle,Reciprocal Socialization: Rising Powers and the West, “International Studies Perspectives”, nr 4,2011.7 Patrz: Ł. Wójcik, Gazowy efekt motyla, „Polityka”, 21–27 VIII 2013, s. 42–44; R. Jarosz, Transatlantyckiepartnerstwo na rzecz handlu i inwestycji oraz jego znaczenie dla eksportu gazu LNG z USA do Europy, [w:]J.M. Fiszer, P. Olszewski (red.), System euroatlantycki w wielobiegunowym ładzie międzynarodowym, ISPPAN, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2013, s. 297–316.96