System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

Clinton pisała w listopadzie 2011 roku na łamach „Foreign Policy”, że „przyszłośćAmeryki (i świata) zdecyduje się w basenie Pacyfiku”. Dziś, jak wynika z opublikowanegosondażu transatlantyckiego German Marshall Fund, Amerykanie zmieniają zdaniei relacje z UE znów wydają im się ważniejsze, i to zdecydowanie. Uważa tak 55%badanych, o 17% więcej niż w 2011 roku. Podobny proces zachodzi po drugiej stronieoceanu, choć Europejczycy zawsze uważali, że Ameryka jest dla nich istotniejsza niżAzja. Dziś są o tym – o dodatkowe 9% – bardziej przekonani niż w 2011 roku. Nie jestwykluczone, że Amerykanie pod wpływem kryzysu w strefie euro doszli do wniosku,że gospodarki Stanów Zjednoczonych i Europy są od siebie zależne. Ale jak wynikaz tego sondażu, choć Amerykanie doceniają wagę UE, to mają mniejszy entuzjazm dlajej przywództwa w świecie – za pożądane uważa je 63% badanych, czyli o 9% mniejniż dwa lata temu i rozumieją to tak, że UE powinna być jednym z przywódców świata,a rolę najwyższego przywódcy zostawiają dla siebie. Jeśli chodzi o Europejczyków, to52% uważa, że Ameryka powinna pełnić funkcję przywódczą w świecie 6 .Po drugie, może dojść do katastrofy gospodarczej ChRL, która pociągnie za sobąich rozpad i zmarginalizowanie na arenie międzynarodowej. Należy bowiem pamiętać,że w Chinach robotnicy coraz śmielej upominają się o swoje prawa i nie chcą już pracowaćza miskę ryżu. Już dziś dochodzi tam do 500 strajków i protestów robotniczychdziennie 7 . Tej fali protestów nie da się już łatwo zatrzymać, a ChRL powoli przestajebyć najtańszym producentem na świecie. A historia pokazuje, że autorytarne reżimysprawdzają się na wczesnym etapie rozwoju państwa, ale dostają zapaści, gdy dopoprawy poziomu zamożności nie wystarczy już niewolnicza praca wieśniaków zagonionychdo fabryk, lecz potrzebne są bardziej subtelne mechanizmy odwołujące się doinnowacyjności i kreatywności 8 .Co więcej, społeczeństwo chińskie ewoluuje, a wraz z reformami i otwieraniemsię ChRL na świat oraz rozwojem gospodarczym coraz bardziej budzi się świadomośćobywatelska. Jak pisze chińska badaczka, profesor w pekińskim Kolegium Prawa i Polityki,Weny Xu: „W Chinach wszechobecne stają się mikroblogi. Coraz większa liczbaludzi ośmiela się wypowiadać. Pojawia się znaczna liczba organizacji pozarządowychtroszczących się o dobro publiczne: ekologicznych czy obywatelskich komitetów wyborczychwysuwających niezależnych kandydatów” 9 . Z drugiej strony, wraz z otwieraniemsię Chin i napływem kapitału zagranicznego, ten najludniejszy kraj świata odbił się oddna, a ponad 600 mln ludzi zostało wyzwolonych z biedy i głodu. Tylko w ostatnichlatach ponad 100 mln Chińczyków zamieniło rowery na samochody, a ponad 300 mlnprzeniosło się ze wsi do miast. Towarzyszy temu stratyfikacja społeczna, a zwłaszcza6 Patrz: M. Zawadzki, Europa z Ameryką, ale bez Polski, „Gazeta Wyborcza”, 13 IX 2012, s. 13.7 Patrz: J. Giziński, Rebelia w fabryce świata, „Gazeta Wyborcza”, 29–30 IX 2012, s. A13.8 Patrz: J.J. Wiatr, Przywództwo polityczne. Studium politologiczne, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznejw Łodzi, Łódź 2008, s. 173–179; W. Paik, Economic development and mass politicalparticipation in contemporary China: determinant sof provinicial petition (Xinfang) activism 1994–2002,„International Political Science Review”, Volume 33, Number 1, January 2012, s. 99–120.9 Patrz: W. Xu, Chińskie tradycje, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 XI 2012, s. 23.66