System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

pejskiej, dla relacji transatlantyckich, ale również inne negatywne procesy i zjawiskazachodzące dziś w świecie, jak na przykład terroryzm międzynarodowy, nasilający sięfundamentalizm islamski, islamofobia, proliferacja broni masowego rażenia (ABC),walka o surowce itd.Tzw. arabska wiosna ludów, która ku zaskoczeniu wszystkich rozpoczęła się w 2010roku i wciąż trwa, zagrażając i tak kruchemu pokojowi na Bliskim i Środkowym Wschodzie,a tym samym międzynarodowemu bezpieczeństwu, zmusza badaczy, ekspertówi polityków do ciągłej analizy rzeczywistości międzynarodowej oraz do nowego spojrzeniana świat i jego liczne problemy społeczne, polityczne i gospodarcze. Zmusza teżdo refleksji i pytań o kształt nowego porządku międzynarodowego i jego przyszłość,która wciąż jest pod znakiem zapytania.Wiele oznak wskazuje na to, jak już pisałem, że ten nowy ład międzynarodowybędzie ładem multipolarnym, a zarazem ładem potencjałów, że pozycja dotychczasowychmocarstw ulegnie zasadniczym zmianom, że Stany Zjednoczone, Unia Europejskai w ogóle szeroko rozumiany Zachód mogą stracić swoje dotychczasowe znaczeniei dominującą rolę w świecie na rzecz Wschodu, a konkretnie Azji, którego spoiwem,aksjologią może stać się islam. Warto tu dodać, że Azja dziś, to 1,3 mld wyznawcówislamu (20% ludności świata), a drugie tyle stanowią mieszkańcy Chin. Dla większościmieszkańców Azji, Stany Zjednoczone i Europa to już przeszłość, to dogorywającekontynenty, z których nie wypłynie już żaden impuls dla gospodarki, ani żadna wartanamysłu idea. Wiele oznak wskazuje już dziś, że zachodnia demokracja w obecnym,amerykańskim kształcie nie potrwa długo, ale nie wiemy co ją zastąpi, albo kto: religia(islam), kultura, prawo, autorytety moralne, dyktatury? Zapomnieliśmy już, że przecieżw świecie nic nie jest wieczne. Demokracja, sojusze oraz systemy polityczne też niemuszą i nie są trwałe, zwłaszcza te fasadowe i od lat nie reformowane.W 1941 roku na świecie było tylko 11 państw rządzonych demokratycznie, a w Europietylko cztery: Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania i Irlandia, ale pół wieku później– w wyniku „jesieni ludów 1989” i upadku komunizmu – już tylko kilka państw bałkańskichbyło w Europie rządzonych autorytarnie. Dziś trudno przewidzieć co będzie za20–50 lat, ale świat na pewno będzie inny, a może w ogóle zniknie? Inne będą państwai ich ustroje, inaczej będzie wyglądała demokracja i w ogóle kapitalizm. Amerykańskisocjolog, historyk i ekonomista Immanuel Wallerstein przekonuje, że kapitalizmjako historyczna formacja dobiega końca, ale dziś nie wiadomo jaki system społeczno--gospodarczy go zastąpi. W pracy pt. Utopistics. Or Historical Choices for the TwentyFirst Century (“Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku”) pisze, że możliwejest powstanie demokratycznego, globalnego ładu socjalistycznego 24 .Zapewne zmieni się też islam. Jak dowodzi w swojej pracy pt. Życie i śmierć demokracjiaustralijski politolog John Keane, wiele naszych dotychczasowych wyobrażeń24 Patrz: Z. Pruski, Od utopii do utopistki, „Polityka”, 4 I 2013, s. 62–63. Por. także: E. Jesse (Hrsg.), Renaissancedes Staates?, Nomos-Verlag, Baden-Baden 2011; P. Kłodkowski, Wojna światów? O iluzji wartościuniwersalnych, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.29