System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

pełen kontrastów i paradoksów oraz zagadek. Na przykład jeśli przyjmiemy, że zgodniez dotychczasowymi poglądami i teoriami politologicznymi kraj demokratyczny, zdolnydo prowadzenia aktywnej polityki, to kraj, który posiada silną władzę, rządy prawai przestrzega zasadę odpowiedzialności politycznej, to ChRL jest tego zaprzeczeniem,a mimo to od ponad trzydziestu lat rozwija się dynamicznie, zwłaszcza jeśli idzie o jejgospodarkę i prowadzi aktywną politykę międzynarodową. O rosnącej potędze gospodarczejChin świadczy m.in. fakt, że w latach 1980-2011 ich PKB mierzony w cenach bieżącychwzrósł trzydziestokrotnie, a PKB per capita – dwudziestokrotnie (tylko w latach2005-2008 wskaźnik ten się podwoił). Chiny potrzebowały zaledwie półtora roku, abyawansować w hierarchii największych potęg gospodarczych z czwartego na drugie miejsce,wyprzedzając najpierw Niemcy, a potem Japonię. Dziś Chiny są już największymeksporterem i największym producentem dóbr przemysłowych, zgromadziły też największerezerwy walutowe. Kraj ten konsumuje dziś 50% światowej produkcji cementu, jednątrzecią produkcji stali i 25% produkcji aluminium. Szacuje się, że już w 2016 roku PKBChin przewyższy PKB Stanów Zjednoczonych, a około 2030 prześcigną one w ogóleStany Zjednoczone i zostaną największą gospodarką świata 8 .W ślad za rosnącymi wpływami gospodarczymi idą ich ambicje polityczne, np.w Afryce, Azji i w Ameryce Łacińskiej, gdzie Chiny wypierają wpływy amerykańskieczy szerzej zachodnie. W odróżnieniu jednak od Stanów Zjednoczonych (a wcześniejEuropy) Chiny nie kierują się dziś misjonarskim podejściem do spraw światowych – niepropagują ideologii, nie starają się przenosić własnych wartości. Ich ekspansja wynikaz konieczności zapewnienia sobie nośników energii oraz metali i minerałów strategicznychniezbędnych dla podtrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego. Mamytu raczej do czynienia z motywacją geopolityczną, zgodnie z którą Chiny budują swojewpływy w świecie, kierując się mapą rozmieszczenia przydatnych im bogactw naturalnych.Rzecz ciekawa, w raporcie przygotowanym na zlecenie Komisji Spraw ZagranicznychSenatu Stanów Zjednoczonych poświęconym chińskiej soft power w AmerycePołudniowej, Azji i Afryce stwierdzono, że w środowisku amerykańskich badaczy i ekspertów„nie ma zgody co do tego, czy traktować wzrost potęgi Chin jako zagrożenie czywyzwanie”, głównie z uwagi na dotychczasową koncentrację władz chińskich na zapewnieniuszybkiego wzrostu gospodarczego i „łagodną” postawę na arenie międzynarodowej.Zarazem jednak otwarcie postawiono pytania m.in. o to, „jaką strategię powinnyprzyjąć Stany Zjednoczone w obliczu rosnącej rywalizacji z Chinami o wpływy tam, gdzieUSA zajmowały dotąd pozycję dominującą”, a także „jak stworzyć przeciwwagę dlahegemonistycznych ambicji Chin w Azji, a jednocześnie uniknąć efektu samospełniają-8 Patrz: K. Wężyk, O tym mówi Ameryka. Zwolnijcie Fergusona z „Newsweeka”, „Gazeta Wyborcza”,25–26 VIII 2012, s. 19; H. Herr, Das chinesische Wechselkurssystem, „Aus Politik und Zeitgeschichte”,nr 7, 2008, s. 26–28; OECD, Economic Survey of China 2005, Paryż 2005, http//www.oecd.org/dokument/21/0,2340,en_2649_2049;G. Rachman, Think Again: American Decline, „Foreign Policy”, nr 1, 2011, s. 59–63;D. Barboza, China Passes Japan as Second-Largest Economy, „The New York Times, 15 VIII 2010, s. 29–30;P.A. Świtalski, „Międzyepoka” i miazmaty geopolityki, „Polski Przegląd Dyplomatyczny”, nr 5–6, 2010, s. 141.52