System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota ...

i pozostałych uczestników stosunków międzynarodowych. Niestety, jest mało prawdopodobne,aby w ciągu najbliższych dwóch dekad państwa dysfunkcjonalne zniknęłyz systemu międzynarodowego. Dlatego też należy poważnie brać po uwagę scenariusz,w którym pierwotnie państwowocentryczny system międzynarodowy zmierzać będziew kierunku wielocentryczności i dzielonej suwerenności (tzw. nowe średniowiecze) 3 .Podobną wizję nowego ładu międzynarodowego zaprezentowano w raporcie NarodowejRady Wywiadu (National Intelligence Council, NIC) z listopada 2008 rokupodkreślając, że będzie się on charakteryzował „większym rozproszeniem odpowiedzialnościi władzy”, przy czym gotowość wschodzących potęg do sprawowania współodpowiedzialnościza stabilność takiego ładu jest niewiadomą 4 .Erozja systemu jałtańsko-poczdamskiego miała bardzo poważne konsekwencjegeopolityczne zarówno dla Europy, jak i reszty świata. Przyniosła stosunkowo krótkotrwałyokres dominacji Stanów Zjednoczonych w polityce światowej oraz wzrostznaczenia potęg regionalnych, zwłaszcza Chin, Indii, Brazylii czy Turcji. Dla Europyi jej bezpieczeństwa duże znaczenie miało zniknięcie zagrożenia ze strony ZwiązkuRadzieckiego, które do tej pory stanowiło istotną przesłankę procesów integracyjnychna naszym kontynencie, a także wzmacniało relacje transatlantyckie. W efekcie tego, po1991 roku niektóre państwa zachodnioeuropejskie postanowiły wzmocnić autonomięEuropy wobec Stanów Zjednoczonych i nawiązały bliższe relacje z osłabioną Rosją, czyChinami, zaś kraje europejskie byłego bloku wschodniego przestały być sojusznikamiRosji i w większości zostały włączone do euroatlantyckich struktur, stając się dziękitemu bliskimi sojusznikami Stanów Zjednoczonych. W ten sposób rozpoczął się procesbudowy nowego systemu międzynarodowego, a zarazem rozpoczęła się trwająca dodnia dzisiejszego debata na temat jego kształtu, struktury, mechanizmów i zasad działania.Dyskurs ten zaowocował wieloma rozprawami naukowymi, książkami, raportamii ekspertyzami, a mimo to wciąż nie ma pełnej odpowiedzi na wiele pytań, którenurtują nie tylko badaczy i polityków, ale również obywateli poszczególnych państw.Wciąż nie wiemy, jak będzie ostatecznie wyglądał ten nowy ład międzynarodowy, jakiebędą w nim główne ośrodki siły (władzy), które będą ponosiły odpowiedzialność zaporządek międzynarodowy, bezpieczeństwo i pokój światowy 5 .Upadek ładu zimnowojennego pociągnął za sobą olbrzymią dynamikę zmian,które zachodzą na arenie międzynarodowej zarówno w skali poszczególnych regionów,kontynentów, czy całego świata. Przyniósł – jak się okazało – wbrew nadziejomi oczekiwaniom związanym z ogłoszonym wówczas „końcem historii”, stosunkowo3 Patrz: L. Czechowska, Powrót Średniowiecza?, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 1, 2011, s. 47–66; J. Zielonka,Europa jako imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską, PISM, Warszawa 2007.4 Patrz: Global Trends 2025: A Transformed Word, Office of the Director of National Intelligence –National Intelligence Council, Washington 2008, s. 81.5 Patrz: publikacje naukowe na ten temat m.in.: Zbigniewa Brzezińskiego, Francisa Fukuyamy, SamuelaHuntingtona, Thomasa Friedmana, Thierry’ego de Montbriala, Simona Koschuta, Roberta Kogana,a w Polsce Adama D. Rotfelda, Romana Kuźniara, Ryszarda Zięby, Edwarda Haliżaka, Józefa M. Fiszera,Stanisława Kozieja i innych autorów.19