kańską wojnę w Iraku oraz, że „Amerykanie mają <strong>po</strong>ważne problemy z Rosjanami,natomiast Niemcy dystansują się od ich prób <strong>po</strong>wstrzymania Rosji. (…) W nadchodzącychlatach relacje Ameryki z Rosją i Niemcami będą się zmieniać i <strong>po</strong>winniśmys<strong>po</strong>dziewać się tutaj znacznego przesunięcia. Bez względu na nastroje coraz większaobecność Rosji na wschodzie Europy zagraża amerykańskim interesom. (…) Im bardziejAmerykę nie<strong>po</strong>koić będzie <strong>po</strong>zycja Rosji, tym bardziej będzie rósł dystans międzynią a Niemcami. (…) We wszystkich tych manewrach chodzi <strong>przed</strong>e wszystkim o uniknięcie<strong>wojny</strong>, a w dalszej kolejności o <strong>po</strong>wstrzymanie zbliżenia między Rosją z Niemcami,które mogłoby w kolejnych dekadach zagrozić hegemonii Ameryki” 24 .Dziś nie tylko zacieśniają się stosunki <strong>po</strong>lityczne i gos<strong>po</strong>darcze między RFN i Rosją,ale także zmienia się s<strong>po</strong>łeczny odbiór i wizerunek Rosji w Niemczech i Niemiec w Rosji.W s<strong>po</strong>łeczeństwie niemieckim dużą <strong>po</strong>pularnością cieszyły się negatywne stereotypyo Rosji i Rosjanach, które kształtowały się przez wieki i utrwalone zostały przez propagandęz lat <strong>zimnej</strong> <strong>wojny</strong>. Po zjednoczeniu Niemiec, w latach dziewięćdziesiątych medianiemieckie <strong>przed</strong>stawiały Rosję jako kraj, który <strong>po</strong>grąża się w chaosie i nędzy, a <strong>po</strong> dojściudo władzy Władimira Putina oskarżano go o zapędy autorytarne i ambicje imperialne.Kampania antyrosyjska nasiliła się <strong>po</strong> wybuchu <strong>wojny</strong> rosyjsko-gruzińskiej w sierpniu2008 roku, kiedy to środki masowego przekazu w RFN <strong>po</strong>pierały gruzińską wersję tegokonfliktu. Dziś media niemieckie są bardziej <strong>po</strong>wściągliwe i mają neutralny stosunekdo Rosji. Natomiast obraz Niemiec w oczach Rosjan jest <strong>po</strong>zytywny. W odróżnieniu odStanów Zjednoczonych, które przez większość Rosjan tradycyjnie <strong>po</strong>strzegane są jakoprzeciwnik <strong>po</strong>lityczny i gos<strong>po</strong>darczy, RFN jest <strong>przed</strong>stawiana w rosyjskich mediach jakowzór przyjaznego państwa i solidnego partnera gos<strong>po</strong>darczego 25 .Rosja już od dłuższego czasu próbuje wykorzystać osłabienie hegemonii StanówZjednoczonych w świecie dla umocnienia własnej <strong>po</strong>zycji geostrategicznej w nowymładzie międzynarodowym. Próbuje odepchnąć Stany Zjednoczone i NATO od granicrosyjskich i obszaru <strong>po</strong>radzieckiego. Jest przeciwna rozszerzaniu NATO i rozmieszczaniunowych sił na terenie byłych satelitów. Jej celem strategicznym jest również osłabieniewięzi transatlantyckich. Rosja uważa NATO za organizację słabą, która przeceniaswoje możliwości. Oskarża ją o niecne, ukryte <strong>przed</strong> innymi cele i dążenia do <strong>po</strong>lityczneji wojskowej dominacji nad światem. Czynnikiem wpływającym na ochłodzenie stosunkówNATO z Rosją była ws<strong>po</strong>mniana wojna Rosji z Gruzją w sierpniu 2008 roku 26 .24 Patrz: G. Friedman, Następna dekada..., s. 204–205. Por. także: E. Lucas, Nowa zimna wojna. Jak Kremlzagraża Rosji i Zachodowi, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2008; C. Ochmann, Przyszłość PartnerstwaWschodniego z niemieckiej perspektywy, „Biuletyn Niemiecki”, nr 6, 2010; S. Żerko, Niemiecka <strong>po</strong>litykawobec Rosji: kontynuacja mimo wszystko, „Biuletyn Instytutu Zachodniego”, nr 104, 2012; A. Drzewicki,Współczesny wymiar stosunków niemiecko-rosyjskich, „Biuletyn Niemiecki”, nr 26, 2012.25 Patrz: G. Gromadzki, J. Kucharczyk, Ludzie – Historia – Polityka. Polska i Niemcy w oczach Rosjan,Instytut Spraw Publicznych, 2012, http://fwpn.org.pl [3.02.2013]; G. Kuczyński, Strategia Rosji wobecZachodu, „Bezpieczeństwo Narodowe”, nr 9–10, 2009.26 Szerzej na ten temat patrz: R.D. Asmus, Mała wojna, która wstrząsnęła światem. Gruzja, Rosja i przyszłośćZachodu, Fundacja Res Publica im. Henryka Rzeczkowskiego, Warszawa 2010; G. Kuczyński,Strategia Rosji wobec Zachodu…, s. 157.37
Jak pisze Ronald D. Asmus: „Gruzińsko-rosyjska wojna z sierpnia 2008 roku byłamałą wojną, która wstrząsnęła światem. Jej wybuch zaszokował <strong>po</strong>grążone w beztroskimzadowoleniu państwa zachodnie, przekonane, że <strong>wojny</strong> w Europie należały jużdo przeszłości. (…) Wojna zakwestionowała również relacje Zachodu z Rosją – państwem,które wielu <strong>po</strong>lityków uważało za trudne we współpracy, ale bardzo niewieluoceniało jako zdolne do <strong>po</strong>djęcia militarnej ofensywy przeciwko któremuś ze swoichsąsiadów. Co jednak chyba najistotniejsze, ws<strong>po</strong>mniana wojna naruszyła u samych <strong>po</strong>dstawzasady, w oparciu o które budowano nową <strong>po</strong>litykę bezpieczeństwa w Europie,stawiając tym samym <strong>po</strong>d znakiem zapytania jej przyszłość. W efekcie, ws<strong>po</strong>mnianamała wojna wstrząsnęła fundamentem przekonania, że demokracja oraz duch wzajemnejwspółpracy odniosły w Europie ostateczne zwycięstwo <strong>po</strong> tym, jak dwadzieścia latwcześniej upadła żelazna kurtyna, a myślenie kategoriami geo<strong>po</strong>litycznych sfer wpływów,prowadzące do konfliktów i rozlewów krwi, zostało odesłane do lamusa” 27 .Dla zbudowania wzajemnego zaufania, prócz „resetu” w stosunkach Stany Zjednoczone– Rosja, <strong>po</strong>winien zostać dokonany także „reset” w relacjach NATO – Rosja.Dzięki temu – przy zachowaniu obecnych instytucji – można byłoby <strong>po</strong>djąć konstruktywnenegocjacje na temat rosyjskich oczekiwań i wizji wobec europejskiej architektury bezpieczeństwa.Rosyjskie pro<strong>po</strong>zycje, nawołujące do stworzenia nowej architektury bezpieczeństwaeuropejskiego, s<strong>po</strong>tykają się na ogół z przychylnym przyjęciem przez decydentówfrancuskich i niemieckich. Potwierdzeniem tego może być szczyt w Deauville we Francji(18–19 października 2010 r.), <strong>po</strong>dczas którego s<strong>po</strong>tkali się przywódcy Rosji, Niemieci Francji. Termin tego s<strong>po</strong>tkania był nie przypadkowy, ale zastanawiający, gdyż trwały wówczasprace nad projektem nowej koncepcji strategicznej Sojuszu i zbliżał się szczyt NATOw Lizbonie (19 – 20 listopada 2010 r.), na którym została ona przyjęta 28 . Krytyków tegorodzaju s<strong>po</strong>tkań można <strong>po</strong>dzielić na dwie grupy. Jedni wskazują, że <strong>po</strong>przez takie inicjatywyosłabieniu ulega solidarność euroatlantycka, a próby <strong>po</strong>rozumienia się z Rosją nazasadach bilateralnych, z <strong>po</strong>minięciem interesów NATO czy UE, nie służą tym organizacjomjako całości. Drudzy mówią, że sama idea tego typu s<strong>po</strong>tkań jest słuszna, lecz niewłaściwyjest dobór partnerów. Powinni w nich uczestniczyć <strong>przed</strong>stawiciele UE jako całości,Rosji oraz Turcji – państwa, którego znaczenie na arenie międzynarodowej sukcesywnierośnie 29 . Jak trafnie bowiem zauważa George Friedman: „Turcja i Rosja są historycznymirywalkami. Obie leżą nad Morzem Czarnym i obie zabiegały o Bałkany i Kaukaz. Co ważniejsze,Rosjanie uważają, że Turcy zamykają <strong>przed</strong> nimi Bosfor – bramę do Morza Śródziemnego.Turcja może dobrze współpracować z Rosjanami ze względu na jej uzależnienie27 Patrz R.D. Asmus, Mała wojna…, s. 373.28 Patrz, Active Engagement, Modern Demence. Strategic Concept for the Defence and Security of the Membersof the North Atlantic Treaty Organization. Adepted by Heads of State and Government at the NATOSummit in Lisbon 19–20 November 2010, NATO Public Diplomacy Diviision, Bruksela 2011, s. 4–45.29 Patrz m.in.: J. Wódka, Polityka zagraniczna Turcji. Uwarunkowania wewnętrzne oraz <strong>po</strong>dmioty decyzyjne,ISP PAN, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2012; J. Misiągiewicz, Polityka zagraniczna Turcji <strong>po</strong> <strong>zimnej</strong>wojnie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009; Ő. Terzi, The influence of the European Union onTurkish foreign Policy, Ashgate, Farnham 2010.38
- Page 4: Józef M. FiszerSystem euroatlantyc
- Page 10 and 11: WprowadzenieBez wątpienia, żyjemy
- Page 12 and 13: Marshalla czy budowania nowego porz
- Page 14 and 15: nego Zachodu, zdolnego do odgrywani
- Page 16 and 17: decyduje m.in. wielkość terytoriu
- Page 18 and 19: ROZDZIAŁ IGeneza systemu euroatlan
- Page 20 and 21: i pozostałych uczestników stosunk
- Page 22 and 23: władz, jak i społeczeństwa amery
- Page 24 and 25: mentu Europejskiego i instytucjami
- Page 26 and 27: pejskiej wręcz najważniejszą - w
- Page 28 and 29: stan w ogóle do osiągnięcia? Je
- Page 30 and 31: pejskiej, dla relacji transatlantyc
- Page 32 and 33: ROZDZIAŁ IIWspółczesny ład mię
- Page 34 and 35: jako „naukę o państwie jako org
- Page 36 and 37: W każdym z państw objętych „ar
- Page 40 and 41: od rosyjskiej ropy, ale pomysły pr
- Page 42 and 43: użycia sił zbrojnych poza granica
- Page 44 and 45: (wizy), neutralizacja NATO oraz pos
- Page 46 and 47: malnej koniunktury, więc państwo
- Page 48 and 49: sunków bilateralnych (w tym także
- Page 50 and 51: noczonych, zadając sobie zarazem p
- Page 52 and 53: Postępuje dalsza instytucjonalizac
- Page 54 and 55: cej się przepowiedni”, czy o to
- Page 56 and 57: wola, można wprawdzie odnaleźć u
- Page 58 and 59: czy starych sag jak „Romans trzec
- Page 60 and 61: W często spóźnionych reakcjach g
- Page 62 and 63: Jak trafnie zauważa Piotr Kłodkow
- Page 64 and 65: nego” 37 . Notabene system emeryt
- Page 66 and 67: Czy rzeczywiście tak będzie? Trud
- Page 68 and 69: widoczny staje się podział na bog
- Page 70 and 71: siebie, żeby móc nawiązać bliż
- Page 72 and 73: czałoby wzrost roli Chin na arenie
- Page 74 and 75: problemem wewnętrznym tego państw
- Page 76 and 77: Chiny otwarte na świat i ściśle
- Page 78 and 79: oraz wzmacniają jej pozycję w św
- Page 80 and 81: gdy kryzys się zaczynał. Jak traf
- Page 82 and 83: z Unii, wśród polityków i obywat
- Page 84 and 85: wiedliwość społeczna. Europa bud
- Page 86 and 87: w czerwcu 2012 roku nowym raporcie
- Page 88 and 89:
nej wymiany towarowej ChRL z całą
- Page 90 and 91:
finansowym w skali globalnej 32 , a
- Page 92 and 93:
W przeszłości, w ciągu setek lat
- Page 94 and 95:
wiekiem Pacyfiku (America’s Pacif
- Page 96 and 97:
dzy Unią Europejską a Stanami Zje
- Page 98 and 99:
presja na Iran będzie bardziej sku
- Page 100 and 101:
ner strategiczny i jakie cele ma re
- Page 102 and 103:
Warto tutaj dodać, że powołany d
- Page 104 and 105:
W opublikowanym 3 marca 2010 roku k
- Page 106 and 107:
W dobie globalizacji i budowy noweg
- Page 108 and 109:
tycki pozostanie bastionem dobrobyt
- Page 110 and 111:
Zachód mógł stawić czoła wyzwa
- Page 112 and 113:
ZakończenieSystem euroatlantycki,
- Page 114 and 115:
BibliografiaDokumenty publikowaneAc
- Page 116 and 117:
Buchman T., Burzliwy pokój. Histor
- Page 118 and 119:
Jaskólski A., Legitymizacja w Unii
- Page 120 and 121:
Müller-Härlin B. (red.), Globar G
- Page 122 and 123:
Toynbee A., The Word Afyer the Peac
- Page 124 and 125:
Hryniewicz J.T., Światowe przywód
- Page 126 and 127:
Świtalski A., „Międzyepoka” i
- Page 128 and 129:
Wroński P., Czego MON nie kupi za
- Page 130:
Seria: System euroatlantycki w wiel