użycia sił zbrojnych <strong>po</strong>za granicami Rosji. Co więcej, kluczowym elementem rosyjskiej<strong>po</strong>lityki obronnej stała się doktryna odstraszania nuklearnego, niezbędnym dla zachowaniaprzez Rosję statusu <strong>po</strong>tęgi państwowej, równoważącej słabość sił konwencjonalnych.Z tego też względu kwestii utrzymania oraz usprawnienia <strong>po</strong>tencjału atomowegow Rosji nadano najwyższy priorytet 35 . Świadczy to o tym, że Putin nadal uznaje możliwośćużycia siły militarnej jako istotnego narzędzia realizacji celów <strong>po</strong>lityki zagranicznejRosji, zwłaszcza na obszarze byłego Związku Radzieckiego 36 .Prezydent W. Putin realizuje dziś w praktyce to, co zakłada nowa „Strategia BezpieczeństwaNarodowego Federacji Rosyjskiej do 2020 roku”, <strong>po</strong>dpisana przez prezydentaDmitrija Miedwiediewa 12 maja 2009 roku, która zastąpiła obowiązującą od2000 roku koncepcję bezpieczeństwa narodowego Rosji. W dokumencie tym <strong>po</strong>dkreślono,że zdolność Rosji do obrony jej bezpieczeństwa narodowego zależy <strong>przed</strong>ewszystkim od <strong>po</strong>tencjału gos<strong>po</strong>darczego kraju. Uwagę s<strong>po</strong>łeczności międzynarodowejprzykuł jednak zapis dopuszczający możliwość użycia siły w dążeniu do uzyskaniadostępu do złóż surowców naturalnych. Jak zauważa trafnie Piotr Żochowski:„Pomimo nadania strategii <strong>po</strong>zorów metodologicznego u<strong>po</strong>rządkowania, jest tekstemniespójnym, próbującym ująć w kontekście bezpieczeństwa wszystkie dziedziny życia<strong>po</strong>litycznego, s<strong>po</strong>łecznego i gos<strong>po</strong>darczego Federacji Rosyjskiej. Raczej jest to opisdoświadczeń, oczekiwań i ambicji rosyjskich elit władzy, a zwłaszcza reprezentującychresorty siłowe, niż dokument konstytuujący <strong>po</strong>litykę bezpieczeństwa. W przeciwieństwieod dotychczas obowiązującej Koncepcji z 2000 roku, która koncentrowałasię na <strong>po</strong>lityce zagranicznej Rosji, nowa strategia akcentuje <strong>po</strong>litykę bezpieczeństwawewnętrznego. Zachowawcza wymowa i język „Strategii Bezpieczeństwa” świadcząo kultywowaniu przez elity władzy mocarstwowej wizji Rosji, której <strong>po</strong>zycję warunkująrezultaty rywalizacji z Zachodem. W dokumencie znajduje miejsce <strong>po</strong>dział świata naprzeciwników i sojuszników, gdzie dialog z Rosją może zakończyć się <strong>po</strong>wodzeniemtylko w przypadku uwzględnienia deklarowanych przez nią interesów” 37 .Strategia ta, mająca zagwarantować Rosji <strong>po</strong>wrót na arenę międzynarodową i statusgracza globalnego w nowym, multi<strong>po</strong>larnym ładzie światowym wśród czynników,które mają niekorzystny wpływ na stan bezpieczeństwa międzynarodowego wymieniam.in. negatywną <strong>po</strong>litykę NATO i Stanów Zjednoczonych oraz możliwości wybuchukonfliktów zbrojnych o przejęcie kontroli nad surowcami energetycznymi w Azji Centralneji w Arktyce 38 . Notabene, Rosja od dawna <strong>po</strong>strzegana jest jako kraj manifestu-35 Patrz: M. de Haas, Medvedev’s Security Policy: A Provisional Assessment, „Russian Analitical Digest”,nr 62, 2009, s. 4–9.36 Patrz: A. Jaroszewicz, Konsekwencje <strong>wojny</strong> w Gruzji dla stosunków Rosji z państwami obszaru WNP,„Tydzień na Wschodzie”, 19 VIII 2008, s. 1; T. Olszański, Duma zwiększyła uprawnienia prezydenta doużycia wojska za granicą, „Tydzień na Wschodzie”, 28 X 2009, s. 4.37 Patrz: P. Żuchowski, Nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej, „Tydzień naWschodzie”, 20 V 2009, s. 1.38 Patrz: A. Curanović, Aktywność Federacji Rosyjskiej w regionie Arktyki w kontekście rywalizacji mocarstw,Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2010, s. 14–17; Russia’s New Arctic Strategy. The Foundationof Russian Federation Policy in the Arctic until 2020 and Beyond, 18 September 2008, s. 98–105;41
jący swoją obecność w Arktyce głównie w sferze militarnej. S<strong>po</strong>śród wszystkich państwona jako jedyna zdecydowało się na rozmieszczenie za kręgiem <strong>po</strong>larnym sił morskichszczebla strategicznego 39 . W związku z tym <strong>po</strong>dkreślono też tutaj <strong>po</strong>trzebę dalszegorozwoju i modernizacji sił zbrojnych Rosji. Omawiana Strategia stała się <strong>po</strong>dstawą dlaprzyjętej – także na <strong>po</strong>lecenie Władimira Putina w dniu 12 lutego 2013 roku – nowej„Koncepcji <strong>po</strong>lityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej” 40 .Rzecz ciekawa, prezydent W. Putin <strong>po</strong>dkreślił, że ta nowa koncepcja <strong>po</strong>lityki zagranicznejRosji kładzie nacisk na nowoczesne formy i metody pracy służby zagranicznej,m.in. na dyplomację gos<strong>po</strong>darczą i soft <strong>po</strong>wer, czyli zdolność państwa do <strong>po</strong>zyskiwaniasojuszników i zdobywania wpływów w świecie dzięki atrakcyjności własnej kultury, ideologiii <strong>po</strong>lityki. Zaś minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow dodał, że w nowej„koncepcji <strong>po</strong>lityki zagranicznej sformułowany został jasny i spójny system <strong>po</strong>glądów,skoncentrowany na rozwiązywaniu coraz bardziej skomplikowanych problemówwspółczesnego świata” 41 .Według Ławrowa, Rosja w latach 2013–2015 będzie prowadziła <strong>po</strong>litykę zagranicznąw s<strong>po</strong>sób wielowektorowy, a jej głównym celem jest integracja państw na obszarze proradzieckim.Co ciekawe, w koncepcji tej na drugim miejscu wśród priorytetów rosyjskiej<strong>po</strong>lityki zagranicznej znajduje się współpraca z Unią Europejską, z którą Rosja chceutworzyć jednolity rynek oraz współdziałać na rzecz bezpieczeństwa międzynarodowego,gdyż tak ona, jak i cały świat zachodni stoją dziś wobec <strong>po</strong>dobnych wyzwań i zagrożeńgenerowanych przez islamski radykalizm oraz wzrost <strong>po</strong>tęgi azjatyckich mocarstw. Jakonajważniejszych partnerów Rosji w UE w dokumencie tym wskazano Niemcy, Włochy,Holandię i Francę, czyli te kraje, z którymi Federację Rosyjską łączy bliska współpracaw sferze surowcowo-energetycznej. Po Unii Europejskiej, koncepcja ta przewiduje teżwspółpracę Rosji ze Stanami Zjednoczonymi, ale zniknął tu <strong>po</strong>stulat partnerstwa strategicznego,a główny akcent <strong>po</strong>łożono na rozwój współpracy gos<strong>po</strong>darczej, która stanowićma solidny fundament dla dalszych stosunków rosyjsko-amerykańskich 42 .Z <strong>po</strong>wyższego wyraźnie widać, że obecne osłabienie <strong>po</strong>zycji Zachodu stwarzakorzystne przesłanki do <strong>po</strong>rozumienia i współpracy z Rosją. Ale niezbędnymi do tegowarunkami są: uznanie przez Zachód rosyjskiej „specyfiki” w sferze wartości i niewtrącaniesię do <strong>po</strong>lityki wewnętrznej Rosji, koordynacja działań na rzecz bezpieczeństwamiędzynarodowego na zasadzie „koncertu mocarstw” – Rosja, Unia Europejskai Stany Zjednoczone, otwarcie Unii na rosyjską penetrację ekonomiczną i s<strong>po</strong>łecznąA. Cohen, Russia in the Arctic: Challenges to U.S Energy and Geo<strong>po</strong>litics in the High North, [w:] S.J. Blank(red.), Russia in the Arctic, U.S Army War College Press, Carlisle 2011, s 19.39 Patrz: R. Tamnes, Arctic Security and Norway, [w:] J. Kraska (red.), Arctic Security in an Age of ClimateChange, Cambridge University Press, New York 2011, s. 51–53.40 Patrz: Koncepcja <strong>po</strong>lityki zagranicznej Rosji. Oficjalna strona Prezydenta Federacji Rosyjskiej: www.kremlin.ru; D. Palikanow, Rosja: nowa koncepcja <strong>po</strong>lityki zagranicznej stawia na b. ZSRR, „Kommiersant”,14 XII 2012.41 Patrz: S.W. Ławrow, Filozofia <strong>po</strong>lityki zagranicznej Rosji, „Mieżdunarodnaja Żyzn”, nr 3, 2013, s. 13.42 Patrz: W. Radkiewicz, Koncepcja <strong>po</strong>lityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej, „Tydzień na Wschodzie”,20 II 2013, s. 1–3.42
- Page 4: Józef M. FiszerSystem euroatlantyc
- Page 10 and 11: WprowadzenieBez wątpienia, żyjemy
- Page 12 and 13: Marshalla czy budowania nowego porz
- Page 14 and 15: nego Zachodu, zdolnego do odgrywani
- Page 16 and 17: decyduje m.in. wielkość terytoriu
- Page 18 and 19: ROZDZIAŁ IGeneza systemu euroatlan
- Page 20 and 21: i pozostałych uczestników stosunk
- Page 22 and 23: władz, jak i społeczeństwa amery
- Page 24 and 25: mentu Europejskiego i instytucjami
- Page 26 and 27: pejskiej wręcz najważniejszą - w
- Page 28 and 29: stan w ogóle do osiągnięcia? Je
- Page 30 and 31: pejskiej, dla relacji transatlantyc
- Page 32 and 33: ROZDZIAŁ IIWspółczesny ład mię
- Page 34 and 35: jako „naukę o państwie jako org
- Page 36 and 37: W każdym z państw objętych „ar
- Page 38 and 39: kańską wojnę w Iraku oraz, że
- Page 40 and 41: od rosyjskiej ropy, ale pomysły pr
- Page 44 and 45: (wizy), neutralizacja NATO oraz pos
- Page 46 and 47: malnej koniunktury, więc państwo
- Page 48 and 49: sunków bilateralnych (w tym także
- Page 50 and 51: noczonych, zadając sobie zarazem p
- Page 52 and 53: Postępuje dalsza instytucjonalizac
- Page 54 and 55: cej się przepowiedni”, czy o to
- Page 56 and 57: wola, można wprawdzie odnaleźć u
- Page 58 and 59: czy starych sag jak „Romans trzec
- Page 60 and 61: W często spóźnionych reakcjach g
- Page 62 and 63: Jak trafnie zauważa Piotr Kłodkow
- Page 64 and 65: nego” 37 . Notabene system emeryt
- Page 66 and 67: Czy rzeczywiście tak będzie? Trud
- Page 68 and 69: widoczny staje się podział na bog
- Page 70 and 71: siebie, żeby móc nawiązać bliż
- Page 72 and 73: czałoby wzrost roli Chin na arenie
- Page 74 and 75: problemem wewnętrznym tego państw
- Page 76 and 77: Chiny otwarte na świat i ściśle
- Page 78 and 79: oraz wzmacniają jej pozycję w św
- Page 80 and 81: gdy kryzys się zaczynał. Jak traf
- Page 82 and 83: z Unii, wśród polityków i obywat
- Page 84 and 85: wiedliwość społeczna. Europa bud
- Page 86 and 87: w czerwcu 2012 roku nowym raporcie
- Page 88 and 89: nej wymiany towarowej ChRL z całą
- Page 90 and 91: finansowym w skali globalnej 32 , a
- Page 92 and 93:
W przeszłości, w ciągu setek lat
- Page 94 and 95:
wiekiem Pacyfiku (America’s Pacif
- Page 96 and 97:
dzy Unią Europejską a Stanami Zje
- Page 98 and 99:
presja na Iran będzie bardziej sku
- Page 100 and 101:
ner strategiczny i jakie cele ma re
- Page 102 and 103:
Warto tutaj dodać, że powołany d
- Page 104 and 105:
W opublikowanym 3 marca 2010 roku k
- Page 106 and 107:
W dobie globalizacji i budowy noweg
- Page 108 and 109:
tycki pozostanie bastionem dobrobyt
- Page 110 and 111:
Zachód mógł stawić czoła wyzwa
- Page 112 and 113:
ZakończenieSystem euroatlantycki,
- Page 114 and 115:
BibliografiaDokumenty publikowaneAc
- Page 116 and 117:
Buchman T., Burzliwy pokój. Histor
- Page 118 and 119:
Jaskólski A., Legitymizacja w Unii
- Page 120 and 121:
Müller-Härlin B. (red.), Globar G
- Page 122 and 123:
Toynbee A., The Word Afyer the Peac
- Page 124 and 125:
Hryniewicz J.T., Światowe przywód
- Page 126 and 127:
Świtalski A., „Międzyepoka” i
- Page 128 and 129:
Wroński P., Czego MON nie kupi za
- Page 130:
Seria: System euroatlantycki w wiel