PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

Języki Obce W Szkole n r 4/2008 wrzesień/październikpolskim słów o obcym rodowodzie (wzbogaconeo uwrażliwienie na zmianę znaczenia), jest zabiegiempozwalającym na skuteczne doskonaleniezdolności heurystycznych, które okazują się bezcennew epoce zalewu informacji.Inne dyscyplinyZarysowane wyżej relacje między dyscyplinamijęzykoznawczymi a dydaktyką języków obcychnie są jedynymi możliwymi do wytropienia.Glottodydaktyka czerpie bowiem z innych nauk,często odległych od nauk uznawanych tradycyjnieza humanistyczne, ale nadal związanych z językoznawczymopisem świata.Pośród takich dyscyplin znajdują się fonetykai fonologia, korzystające z danych anatomicznych,fizjologicznych, akustycznych i innych. Fonetykaanalizuje fizyczne właściwości dźwięków mowy,które powstają jako rezultat określonych procesówzachodzących w organizmie ludzkim i sąwytwarzane za pomocą narządów artykulacyjnych,a fonologia bada dźwięki mowy z punktuwidzenia ich formy i funkcji w systemie językowym(Dutka, Pilecka 1996:7, 13, 32). Jest więcoczywiste, że dla dydaktyka języka obcego opisprocesów fizjologicznych będzie miał duże znaczenie,gdyż da wiele podstawowych informacjidla właściwego pojmowania dźwięków mowy,proponowania ćwiczeń fonetycznych w logicznymporządku, a w przypadku podręczników powstającychw rodzimym kraju ucznia takie rozłożeniezagadnień związanych z wymową, które uwypuklałobyproblemy obce w języku ojczystym. Znajomośćfizjologii pozwala również, o czym byłajuż mowa, na efektywne planowanie procesudydaktycznego (np. odnośnie wieku, w którymnależy podjąć naukę) lub samej lekcji języka obcego(np. w kwestii jej stadiów).Ważne miejsce w badaniach językoznawczychi glottodydaktycznych zajmuje również logika. Należyprzy tym pamiętać, że „logika wyrosła z obserwowaniajęzyka, z analizowania zawartych w jegosystemie schematów umożliwiających poprawne rozumowanie”(Furdal 2000:23). Niektóre teoriejęzykoznawcze opierające się na logice odegrałyistotną rolę w kształtowaniu metod nauczania, naprzykład gramatyka generatywno-transformacyjnastanowiąca podwaliny metody audiowizualnej.Bardziej odważni nauczyciele mogą zaryzykowaćwłączanie w zajęcia językowe, zwłaszcza w grupachzaawansowanych lub dedykowanych określonymgrupom zawodowym, elementów wyrosłej z logikierystyki, czyli nauki o sztuce prowadzenia sporówsłownych (np. w trakcie symulacji negocjacjiw języku obcym lub podczas analizy zabiegówjęzykowych w tekstach reklamowych).Na zakończenie nie sposób nie wspomniećo roli literatury w edukacji językowej. Podobniejak językoznawstwo, również nauczanie językówobcych było przez wiele stuleci utożsamiane właśniez nią. Teksty literackie stanowiły przecież ośmetody gramatyczno-tłumaczeniowej, a pracaz nimi miała przygotowywać do samodzielnej lekturyi interpretacji. Ta forma pracy odzwierciedlałapanującą wówczas ideologię, według której językliteratury stanowił wyznacznik norm użycia językaoraz pozwalał na najpełniejszy i jedyny wart uwagidostęp do wiedzy cywilizacyjnej. W metodziegramatyczno-tłumaczeniowej literatura była dotego stopnia wszechobecna, że J.P. Cuq i I. Gruca(2005:255) stwierdzili: „(…) trudno jest dokonaćrozróżnienia między nauką języka przez literaturę,a nauką literatury przez język” (tłum. M.S.). Nieuprawnionabyłaby więc uwaga, że w metodzie tejistotną rolę odgrywała literatura, ponieważ w rzeczywistościstanowiła ona jedyne źródło wiedzyo języku. Reakcją na taką wizję nauczania językabyło zminimalizowane lub wręcz zanegowaniejej znaczenia przez kolejne metody, na przykładmetodę audiowizualną. Podejście komunikacyjneprzywróciło literaturę piękną, współcześnie propagowanepodejście zadaniowe także postuluje jejwykorzystywanie. I słusznie, ponieważ obecnośćliteratury podczas zajęć z języka obcego wydajesię szczególnie istotna dla rozwijania kompetencjiogólnych, przy czym nie tylko, jak mogłoby się wydawaćna pierwszy rzut oka, informacji dotyczącychzwyczajów lub historii życia intelektualnego.Literatura odgrywa kluczową rolę w kształtowaniupostaw, przekonań, zachowań, stanowiąc tym samymkomplementarną część pedagogiki. Koniecznydo spełnienia wydaje się jeden warunek. Autorpodręcznika i/lub nauczyciel muszą ułatwić przekaztego rodzaju kompetencji, na przykład przezselekcję tekstów lub otwartość na interpretacje.24