PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 4/2008 wrzesień/październik Języki Obce W Szkolejącym procesem jest planowanie wypowiedzi i porównanieplanów z działaniem. Kilka lat późniejJ.W. Oller zasugerował, że inteligencja ma swojepodstawy w języku, a zdolność językowa (languageability) jest w zasadzie tożsama z inteligencją.W poszukiwaniu jednorodnej kompetencjijęzykowej J.W. Oller (1983) użył również teoriiczynnika g Ch. Spearmana, czyli zestawu procedurstatystycznych używanych do badania leżącychu podstaw wzorów wzajemnych relacji międzyzmiennymi. Przewidywał, że analiza czynnikowabaterii testów powinna wykazać dominującygłówny czynnik, który odzwierciedlałby funkcjonowaniejednorodnej kompetencji, która z koleibyłaby nie tylko teoretycznym konstruktem, leczistniałaby w rzeczywistości. Implikacją tego podejściado biegłości językowej dla nauczania i uczeniasię języka jest to, że formy językowe powinny byćpołączone ze znaczeniem i doświadczaniem języka.Podobnie jak D.P. Ausubel (1968), który twierdził,że efektywne uczenie się to uczenie się znaczące,czyli takie, które ma znaczenie dla uczącego sięi odnosi nową wiedzę do już nabytej, J.W. Ollerwiązał efektywne uczenie się z uczeniem się zezrozumieniem (meaningful learning).Teoria, że u podstaw wszystkich sprawnościjęzykowych leży jedna kompetencja oparta naoczekiwanej gramatyce, napotkała zdecydowanąkrytykę z dwóch stron. Z jednej badacze zalecaliwiększą ostrożność w stosowaniu niejęzykowychkonstruktów z dziedziny psychologii do opisywaniaprocesów językowych, a z drugiej wykazalisłabość statystycznych obliczeń teorii J.W. Ollera,twierdząc, że poleganie na czynniku g byłozbyt silne i prowadziło do błędnych wnios ków.L. Bachman i A.S. Palmer (1982) oraz J. Upshuri T.J. Homburg (1983) dowiedli, że czynnik ogólny(czynnik g) może być rozbity na mniejsze komponenty.W roku 1983 J.W. Oller sam przyznał,że jednoczynnikowa reprezentacja biegłości jestmało prawdopodobna i czynnik ogólny może sięskładać z podkomponentów.Funkcjonalne modele biegłościjęzykowejPublikacja Aspects of the Theory of SyntaxN. Chomsky’ego w 1965 roku miała bezpośrednii pośredni wpływ na powstanie nowych teorii uczeniasię języka obcego. Rozwój teorii kompetencjikomunikacyjnej był jednym z pośrednich efektówpodziału na stan (kompetencję) i rzeczywiste wykonanie(performancję) (Chomsky 1965:4).Przyjmuje się, że w rozumieniu N. Chomsky’egopojęcie kompetencji oznacza wiedzę – znajomośćgramatyki u wyidealizowanego rodzimegoużytkownika języka, a nie możliwość lub potencjał,natomiast pojęcie wykonania odnosi się dowielu czynników wpływających na rzeczywisteużycie języka w danym kontekście, takich jak naprzykład ograniczenia pamięci, nie jest to więcprosta realizacja możliwości lub potencjału użytkownikajęzyka.Kilka lat później D.H. Hymes (1972) wprowadziłrozróżnienie między językową i komunikacyjnąkompetencją a językowym i komunikacyjnymdziałaniem, które dotyczy relacji międzykompetencją gramatyczną i socjolingwistycznąa wykonaniem. D.H. Hymes wprowadził nowyrodzaj zdolności – zdolność użycia (ability for use),która jest potencjalną zdolnością realizacji odpowiednichaktów mowy, a nie rzeczywistym działaniemjęzykowym, które w jego ujęciu dotyczyrzeczywistego użycia w rzeczywistej sytuacji orazzdolności użycia. Inaczej mówiąc, kompetencjakomunikacyjna to znajomość reguł i zdolność doich użycia w konkretnych sytuacjach:„Musimy jakoś wytłumaczyć to, że zdrowe dzieckoprzyswaja wiedzę nie tylko o budowie gramatyczniepoprawnych zdań, ale też o odpowiednim ich użyciu.Wykształca ono kompetencję dotyczącą tego, kiedymówić, kiedy nie, co mówić do kogo, kiedy, gdziei w jaki sposób” (Hymes 1972:277-278).Kompetencja komunikacyjna według D.H. Hymesama cztery parametry:1. Możliwość (stopień możliwości) – odnosi siędo znajomości fonologii, morfologii, słownictwa,gramatyki, semantyki i pragmatykijęzyka danej społeczności.2. Wykonalność (stopień wykonalności) – odnosisię do tego, co jest wykonalne w warstwiepsycholingwistycznej użytkownika języka, np.ograniczenia percepcji lub pamięci.3. Odpowiedniość (stopień odpowiedniości) –odnosi się do odpowiedniości języka w danymkontekście, czyli tego, czy tekst spełnia7