Tefekkür

İNSAN
İNSAN
Açık bellek; istemli olarak anımsanarak,
sözlü olarak ifade edilebilecek anılarımızdan
oluşur. Sözgelimi, size bir dizi sözcük verilerek
sizden bu sözcükleri tekrarlamanız isteniyorsa
bunu yaparken, açık belleğinizi kullanmış oluyorsunuz.
Örtük bellek; olarak sınışandırılan bellek türü
açık belleğin karşıtıdır. Buradaki anılarımız
istemli olarak anımsanıp sözlü olarak ifade
edilemiliyor. Buradaki anılarımız yada becerilerimiz,
tekrar yoluyla ve pratikle birikiyor. Örtük
belleğe örnek olarak, kayak yapmak yada
bisiklete binmeyi gösterebiliriz.
Olaysal bellek; kişinin başından geçen olaylardan
ve özel durumlardan oluşur. Sözgelimi,
ilk kez Newyork’ta tiyatroya gitmiş olmak ve
New York’daki Empire State binasını görmüş
olmak gibi.
İlentilendirme belleği; sembollerin yorumlanmasında
ve yapılandırılmasında kullanılan
bilgilerden oluşur. Örneğin, New York ile ilgili
bu tür bir anı, bu kentin ABD’de olduğu, yüzölçümü,
burada Birleşmiş Milletler binasının
bulunduğu gibi bilgilerle ilgilidir. Kişinin, New
York’a yaptığı bir geziyle ilgili olmak zorunda
değildir. 15 Nisan 2002 AKŞAM GAZETESİ
“DEPRESYONDAYIM” Belirtileri:
Aşağıdaki belirti ve davranışların hepsi bir
kişide olmayabilir. Ama 5 yada 6 tanesi bir kişide
bir haftadan fazla sürüyorsa, o insan depresyon
geçiriyor olabilir. Bu belirtileri gösteren
kişinin bir uzmana görünmesi yararlı olucaktır.
- Eskiden hoşlandığı şeylerden zevk alamama.
- Halsizlik, yorgunluk, sabahları uyanamama,
uykuya dalamama ve sık sık uyanma.
- İştahın azalması, kilo kaybı yada aşırı yemek
yeme ve kilo alma.
- Nedensiz sıkıntı, gerginlik, sinirlilik, tahammülsüzlük,
öfke patlamaları, bir şeyleri kırma
isteği.
- İnsanlara güvensizlik, kırgınlık, öfke.
- Alınganlık, aşırı hassasiyet ve sık sık ağlama.
- İşlerini, sosyal aktivitelerini eskisi gibi yapamama,
hep erteleme.
- Kimseyle görüşmek istememe, yalnız kalma
isteği, başını alıp gitme, yeni bir yaşama
başlama isteği.
- İşini, eşini, sevgilisini sorgulama, onun hareketlerinden
olumsuz etkilenme, herşeyden
rahatsız olma.
- Cinsel isteksizlik ve tiksinti duyma.
- Yeni bir aşk, sevgili, arkadaş arayışı.
- Alışveriş yapma yada başıboş dolaşma
isteği.
- Unutkanlık, dalgınlık, öğrenme güçlüğü.
- Hayatın anlamsız gelmesi, intihar düşünceleri.
- Vücutta uyuşma, karıncalanma, kalpte sıkıntı,
çarpıntı, boğazda düğümlenme, geçmeyen
ağrılar.
- Karında gaz, sancı, hazımsızlık, ağrı, bulantı,
kusma isteği, ge- ğirme, öğürtü,
- Sigara ve alkole başlamak yada içimini artırmak.
- Şans oyunlarına aşırı düşkünlük.
- Sık sık iş değiştirme ve insanlarla
uyum-suzluk.
- Kendine güvensizlik, insanlar güvensizlik
ve korkaklık, cesarette azalma, tedirginlik, huzursuzluk.
- Aşırı titizlik, aşırı kıskançlık.
- Kişinin kendini birden dine vermesi yada
dini bütün bir kimsenin bütünüyle dini hayatını
terketmesi.
- Kendisine yada diğer insanlara zarar verme
dürtüleri.
- Dengesini kaybetme ve akıl hastası olma
korkuları.
-Hanımlarda hamilelik, doğum sonrası
dö-nemde çocuğa yabancı laşma ve soğukluk,
aşırı sinirlilik, ağlama ve korkular.
-Çocuklarda aşırı hırçınlık, yalan söyleme,
okuldan, evde kaçmalar, uyum bozuklukları,
marjinal gruplara takılmalar.
- Kötü bir geleceğin kendisini beklediği inancı.
- Hızlı ve tehlikeli araç kullanma.
Cep telefonları: Hücre ölümü mü?
Cep telefonlarının yaydığı mikrodalgaların
beyin tümörlerine yol açtığı iddiası henüz kanıtlanmış
değil. Bazı yoğun kullanıcılar, sık sık
baş ağrıları ve yorgunluktan şikâyetçi. Kısa bir
süre önce, Moskova’daki Bilim Akademisi tarafından
yayımlanan bir araştırmanın sonuçlarına
göre, (Science et Avenir dergisi). Gün
içinde cep telefonlarıyla yapılan 45 dakikalık
bir görüşmenin ardından hücrelerdeki azot
oksit (NO) miktarının arttığı gözlerdi. Nöronlara
zarar veren azot oksit hücre ölümüne yol
açabiliyor.
29 MART 2003 YENi ŞAFAK GERi DÖNÜşÜ
OLMAYAN BiR HASTALIK: ALZEHEIMER
Bunama, bellek kaybı, günlük yaşamın gereksinimleriyle
başa çıkabilme yeteneğinde
azalma, algılamada, toplumsal davranışlarındüzenlenmesinde
ve duygusal tepkilerin kontrolünde
bozulma ile kendini belli eden bir hastalıktır.
Geri dönüşsüz ve ilerliyici bir durumdur:
Kadın ve erkekleri eşit oranda tutar. Risk
faktörleri arasında ileri yaş ve ailede Alzeheimer
Hastalığının bulunması yer alır. Hastaların
çoğunluğu 65 yaşın üzerinde olmakla beraber,
40 ve 50li yaşlarda da görülebilir.
Belirtileri ve Sebebleri Nelerdir?
- Yakın olayları unutma şeklinde bellek
bo-zukluğu.
- Muhakeme kusurları, ruhsal dengesizlik,
zaman ve mekan karmaşası.
- Kişisel bakımla ilgili bozukluklar. Depresyon,
şiddet, hiddet halleri gibi duygulanım değişiklikleri.
- Kelime bulmada güçlük.
- Sık kullanılan eşyaların yerlerini değiştirme.
- Kişilik değişimleri.
Alzeheimer hastalarında beyinde yaygın
atroş, hücre kaybı ve dejenerasyonu, protein
birikimi (plak oluşumu) görülmektedir. Hastalarda
sinir hücresi kaybı dolayısıyla asetilkolin
miktarı azalmaktadır. Asetilkolin beyin fonksiyonlarının
çoğunda öi özellikle de belleğe ait
olanlar da işlev gören bir kimyasal maddedir.
19. kromozom üzerinde APOE-e4 adlı bir genin
ileri yaşta başlayan (65 yaş üstü) Alzaheimerle
ilişkili olduğu saptanmıştır.
Kolinesteraz inhibitörleri AH’da sinir hücresi
kaybı dolayısıyla azalan asetilkolin miktarının
yeniden dengelenmesini hedeşeyen yeni ilaçlardır.
İlaç dışı tedaviler: Temel ilkeleri, karşıdakini
anlamak ve kendini ona anlatmaktır.
Alternatif Tıp ve Doğal Tedavi Yöntemleri:
Gingko biloba özünün Alzheimer’in erken
semptomlarını haşşettiği öne sürülmektedir.
Korunma ve Önlenmeleri:
Beyin üzerinde olumsuz etkileri bilinen serbest
radikallerden korunmak önemli olabilir.
Sigara ve hava kirliliğinden kaçınılması, sağlıklı
bir beslenme ve yaşama tarsı, düzenli egzersiz
serbest radikallerin beyin üzerindeki etkilerini
önleyebilir.
KORKU İNSANI BÖYLE ETKİLİYOR
insanoğlunun beyninde bulunan ve badem
büyüklüğünde küçü bir bez olan “amygdala”
bir tehdit hisseder hissetmez hemen vücudu
alarma geçiriyor. Korku hissi aynı anda adrenalin
ve stres hormonları nı harekete geçiriyor.
Sindirim sistemi duruyor, kaslara doğru yoğun
kan akışı başlıyor, soluk alıp verme sıklaşıyor.
Kısaca vücut olağanüstü hal ilan ediyor. işte
ayrıntılar:
GÖZ: Korku anında göz bebekleri genişler, tehlike
anında her insanın görsel algılaması artar.
470 471