Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SU<br />
SU<br />
kadar şiddetli olursa, dalganın yüksekliği de<br />
o oranda artıyor; dalga düz bir sahile vurduğu<br />
zaman, bu engel fren etkisi yapıyor ve dalga<br />
alabildiğince şahlanıyor.<br />
Felaketin boyutları, Tsunami’nin Papua Yeni<br />
Gine’yi vurduğu geceden ancak iki gün sonra<br />
başkente ulaşıyor ve Sissano Lagünü çevresinde<br />
yaşayan halkın hemen hemen tamamen<br />
yok olduğu anlaşılıyor. Ölü sayısı da tam oalrak<br />
bilinemiyor. Resmi rakamlara göre ölü sayısı 2<br />
bin, çünkü o kadar ceset bulunmuş. Anacak<br />
gerçek rakamın 10 bin kadar olduğu tahmin<br />
ediliyor. Bu arada yeni bir dalga gelir korkusuyla<br />
çok sayıda insanın ormanlık alanlarda<br />
saklandığı söyleniyor.<br />
Papua Yeni Gine’de 17 Temmuz 1998 ölçeğiyle<br />
7 şiddetindeki depremin ardından deniz<br />
kabarmış, yüksekliği 10 metreye varan dev<br />
dalgalar Papua yeni Gine’nin kuzey batısında<br />
7 köyü haritadan silmişti.<br />
Endonezya ile Papua Yeni Gine, Yeni Gine<br />
Adası’nı paylaşıyorlar. Endonezya, adanın Irian<br />
Caya adı verilen batı kesimini elinde bulundururken,<br />
Papua Yeni Gine ise adanın doğusuna<br />
sahip bulunuyorlar.<br />
Türkiye’yi de vurabilir.<br />
Tsunami neden hep Pasifik’te meydana geliyor?<br />
Pasifik Okyanusu’ndaki deprem kuşağı,<br />
yeryüzünün en hareketli teknotik yapıya sahip<br />
bölgesi. Japonya, Şlipinler, Endonezya ve<br />
Papua Yeni Gine de dahil olmak üzere Kuzey<br />
Pasifik’ten aşağı doğru sayısız volkanik ada<br />
uzanıyor. Deprem kuşağının doğu yakasında<br />
Kuzey, Orta ve Güney Amerika’nın batı kıyıları<br />
bulunuyor. Bu bölgede de, su altında tektonik<br />
plato kaymaları emydana geliyor.<br />
Başka Bölgelerde de Tsunami oluşabilir mi?<br />
Evet. Örneğin Akdeniz bölgesinde. Türkiye, Yunanistan,<br />
İtalya, İspanya, Portekiz kıyılarında<br />
oluşabilir. Özellikle Ege’deki Yunan adaları için<br />
tehlike mevcut, çünkü bunların çoğu volkanik<br />
adalar. Deniz dibindeki platoların kaydığı her<br />
bölgede tsunami meydana gelebilir.<br />
Dalga nasıl yayılır?<br />
Okyanus derinleştikçe, dalkganın boyu yükselir<br />
ve hızlanır. Tsunami derinliğe bağlı olarak<br />
30 metreye kadar ulaşabilir. Örneğin 5 km.lik<br />
derinlikte Tsunami’nin hızı saatte 800 km’ ye<br />
yükselir. Papua Yeni Gine’yi vuran 10 metrelik<br />
dalganın hızı saatte 36 km’ ydi ve altı dakikada<br />
kıyıya ulaştı. Depremin ölçeği 8’i aştığı zaman<br />
Tsunami, Pasifik’te binlerce kilometrelik bir<br />
alanı silip süpürebilir. Örneğin Alaska’ da bu<br />
tür bir deprem meydana geldiği takdirde dalga<br />
beş saatte Hawaii’ye ulaşabilir.<br />
141- YENi BiN YIL- 9EKiM 2000<br />
650 METRE YUKSEKLiĞiNDEKi DEV DAL-<br />
GA ÖNÜNE ÇIKANI YERLE BiR EDECEK.<br />
1- LA PALMA ADASI<br />
Kanarya Adaları’ndan La Palma dünyanın<br />
engebeli adası olarak biliniyor. 1930 metre<br />
yüksekliğindeki Cumbre Vieja yanardağı ise<br />
adadaki en büyük yanardağ.<br />
2- CUMBRE VEIEJA YANARDA⁄I Yanardağın<br />
bati kanadında faaliyet halinde düzinelerce<br />
minik krater bulunuyor. Bu kraterlerin dağın<br />
batı kanadını ana kütleden ayırmaya müsait<br />
2,5 kilometrelik bir yarık oluştuğu biliniyor.<br />
3- PATLAMA<br />
Yanardağ patlayınca dağın batı kanadı ana<br />
kütleden ayrılacak. 500 milyar ton kaya ve toprak<br />
denize kayarak yeryüzünde bugüne kadar<br />
görülmemiş derecede büyük bir “tsunami”<br />
oluşturacak.<br />
4- TSUNAMİ<br />
Dev dalganın 600-650 metre yükseklik ve<br />
30-40 kilometre uzunlukta olacağı var sayilıyor.<br />
Bu dalga saatte 720 kilometre süratle<br />
batıya, Amerika kıyılarına doğru yol almaya<br />
başlayacak.<br />
5- AFET<br />
Dalga Amerika kıyılarına ulaştığında hala<br />
50-60 metre yükseklikte olacak ve kıyıdan 15-<br />
20 kilometre kadar içeri girip önüne ne çıkarsa<br />
yerle bir edecek.<br />
142- (Basından – yayın ve tarih belirtilmemiş)<br />
NEW YORK’U “TSUNAMi” ALACAK!<br />
İngiliz bilim adamı Simon Day, Atlantik Oyanusu’nda<br />
çökecek bir yanardağın oluşturacağı<br />
dev dalganın Karayibler ve Amerika’nın doğu<br />
kıyısını tamamen sular altında bırakacağını<br />
iddia etti. Çalışmalarını Londrada’ki Benşeld<br />
Hazard Araştırma Merkezi’nde yürüten Day,<br />
oluşan dev dalganın sahilden 20 kilometre kadar<br />
içeriye uzanacağını ve karşısına çıkan her<br />
şeyi yerle bir edeceğini ileri sürdü.<br />
Kanarya Adaları’ndan La Palma’da bulunan<br />
“ Cumbre Viaja” yanardağını inceleyen Day, bu<br />
yanardağın kanat kesimlerinin sağlam durmadığını<br />
ve kayarak Okyanusa devrilebileceğini<br />
düşünüyor. İsviçreli bilim adamlarıyla işbirlığine<br />
girerek böyle bir durumda oluşabilecek<br />
dalganın hacimlerini hesaplayan Day, denize<br />
kayan dev kaya kütlelerinin ilk aşamada 650<br />
metre yüksekliğinde bir dalga oluşumuna yol<br />
açacağını ve bu dalganın büyük bir hızla Amerika’ya<br />
doğru yol almaya başlayacağını var<br />
sayıyor.<br />
Bu “yolculuk” esnasında hacminden ve gücünden<br />
epey kaybedecek olan dalganın, Amerika<br />
sahillerine ulaştığında yine de en az 50-60<br />
metre yüksekliğinde olacağını tahmin eden<br />
Day, araştırma sonuçlarını “ Journal of Volcanology<br />
and Geotermal Reserarch” adlı bilimsel<br />
dergide yayınladı.<br />
Buna göre Cumbre Vieja yanardağının batı<br />
kanadının okyanusa göçmesiyle oluşacak<br />
“tsunami”de denilen dev dalganın uzunluğunun<br />
da 30- 40 kilometre olacağı varsayılıyor.<br />
Dalganın saatte 720 kilometrelik bir hızla Atlantik<br />
üzerinden Amerika’ya doğru uzanacağı<br />
hesaplanıyor. Ancak uzmanlar bu doğal afetin<br />
ne zaman gerçekleşeceğine dair yaklaşık da<br />
olsa herhangi bir tahminde bulunamıyorlar.<br />
DENİZ FENERLERİ<br />
143-144-145-146 KIYI EMNiYET DERGi-<br />
Si-AĞUSTOS- EYLÜL 2004<br />
“Zeytinyağından güneş enerjisine fenerler”<br />
“Türkiye’de Fenerler idaresi’nin kurulması<br />
Kırım Harbi yıllarına (1853-1857) rastlar. Bu<br />
dönemde inşa edilen fenerlerin modern şekilde<br />
ışıklandırılması 1881 yılında gerçekleşir.<br />
Önceleri Türkiye sahillerinde faaliyet gösteren<br />
birkaç fener, doğrudan doğruya Bahriye Nezareti<br />
(Donanma Bakanlığı) tarafından idare<br />
edilmekteydi. Bu fenerlerden başlıcaları, Ahırkapı<br />
(25,12,1857), Fenerbahçe (25,12,1856),<br />
Kızkulesi (25,12,1856), Rumeli (15,05,1856),<br />
Anadolu (15,05,1856), ve Boğazın Karadeniz<br />
girişindeki dubasından ibaretti.<br />
Boğazın Karadeniz girişinde ve çıkışında<br />
gemilerine emniyetli seyrine yardımcı olmak<br />
amacıyla konulan bu fenerler, kuruluş yeter<br />
sizliği ve teknolojiden yoksun olmaları dolayısıyla<br />
beklenen hizmeti verememekteydiler.<br />
1839 yılında Rumeli ve Anadolu fenerleri 2<br />
müdür ve 12 memur ile yürütüyordu. Bunların<br />
aylık masraşarı ise maaşları dahil 60 Osmanlı<br />
lirasını bulmaktaydı.<br />
Bu fenerlerde zeytinyağı yakılır. Büyük fitilli<br />
kandiller kullanılırdı. Ahırkapı Feneri 12 kandilli,<br />
Fenerbahçe feneri 8 kandilli idi. Bu iki fenerin<br />
yılda 1200 kilo zeytinyağı ve yarım altın liralık<br />
fitili harcadıkları eski kayıtlarda yer almaktadır.<br />
Kırım deniz savaşından sonra (1856) elde<br />
edilen deneyimlerden sonra Gelibolu’da<br />
644 645
Change language