Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AДОЛЕСЦЕНЦИЈА<br />
СООЧУВАЊЕ СО<br />
РАЗВОЈНИТЕ<br />
ПРЕДИЗВИЦИ<br />
Адолесценцијата е период од животот кој побудува впечатлив интерес во<br />
психолошките истражувања, посебно во областа на развојната психологија.<br />
Почетокот и крајот на овој период различно се определуваат во зависност<br />
од културата, општеството и очекувањата од оваа возрасна група. Оттука, во<br />
индустриските земји таа почнува во периодот меѓу 10 и 13 години, а завршува<br />
од 18 до 20 години. Целиот овој период е поделен на три потпериоди: а) рана<br />
адолесценција (од 10 до 14 години), б) средна адолесценција (од 15 до 19 години)<br />
и в) доцна адолесценција (од 20 до 24 години, со што станува и составен дел<br />
од преминот кон рана зрелост – прва потфаза која трае од 18 до 25 години).<br />
Секој од овие потпериоди има свои специфики во однос на исполнувањето на<br />
развојните задачи. Така, раната адолесценција е главно насочена кон стекнување<br />
биолошка зрелост и во овој период се завршуваат пубертетските промени.<br />
Средната адолесценција е насочена кон натамошен развој во интелектуалниот,<br />
емоционалниот, социјалниот и доменот на формирањето на идентитетот и развој<br />
на себството. Конечно, во доцната адолесценција или младоста сите развојни<br />
задачи би требало да бидат завршени или да се привршуваат.<br />
Пишува: Проф. д-р Ана Фрицханд<br />
Во адолесценцијата се јавуваат промени во сите развојни домени. Се менува<br />
влијанието на некои од агенсите на социјализација (на пр., во детството родителите<br />
имаат поголемо и посилно влијание врз развојот, за разлика од адолесценцијата<br />
кога посилни се влијанијата од врсниците); се менува и контекстот во кој<br />
адолесцентите се развиваат (на пр., стекнуваат нови пријатели, заминуваат во друго<br />
училиште, добиваат нови работни задачи, воспоставуваат нов квалитет во односите<br />
со врсниците, влегуваат во романтични врски итн.). Во адолесценцијата се развива<br />
способноста за решавање проблеми (кои стануваат побројни и посложени, но и<br />
вештините за нивно решавање стануваат поквалитетни и поефикасни), за заземање<br />
туѓо гледиште, за разбирање на себеси и слично. Според најновите истражувања<br />
од доменот на еволуциската психологија, како и од когнитивната развојна<br />
невронаука, постојат докази дека во периодот на адолесценција се одвиваат<br />
интензивни промени во мозокот кои подразбираат раскинување на старите и<br />
создавање на нови синаптички врски (процес наречен синаптогенеза), што се<br />
манифестира во однесувањето на адолесцентите. Ваквите промени значително
Change language