Volledig proefschrift (997 kB) - Les 4 vents - Siep Kooi

en zij zouden zich niet tonen als zij niet de mogelijkheid
zouden hebben om verborgen te blijven achter elkaar of achter
mijzelf. Met andere woorden: een object bekijken betekent dat
men het gaat bewonen en van daaruit alle dingen gaat vatten
naargelang het aanzicht dat zij naar het object toe keren"
(PP, p.82). Dit 'bewonen' is essentieel in het vocabulaire van
Merleau-Ponty. Als lichamelijke act zou 'habiter' ook als
'belichamen', 'incorporeren' vertaald kunnen worden.
5... 'Autrui et le monde humain' (PP, pp.398-419). Veel
interpreten hebben moeite met Merleau-Ponty's intersubjectieve
visie, zoals hij die in dit hoofdstuk uiteenzet. Kwant noemt
dit hoofdstuk over de ander ronduit 'een van de zwakste
hoofdstukken van het boek' (Kwant, 1962, p.12).
Weinig consequent is de mening van Bakker hieromtrent. In
zijn eerste studie over Merleau-Ponty staat hij stil bij het
probleem van de intersubjectiviteit. Een kort hoofdstuk over
dit onderwerp introducerend stelt hij: "De
intersubjectiviteit, de coëxistentie zijn werkelijkheden waar
Merleau-Ponty altijd grote wijsgerige belangstelling voor
heeft gehad. Het is dan ook opmerkelijk, dat aan dit
perspectief van zijn denken nauwelijks enige aandacht besteed
is" (Bakker, 1965, p.108). Bakker wil dit verzuim goedmaken en
behandelt het solipsisme, zij het uiterst summier. In de
heruitgave echter komt het hoofdstuk over de
intersubjectiviteit niet meer voor en is bovenstaand citaat
eveneens verdwenen. Het vraagstuk van de intersubjectiviteit -
"(...) een begrip, waarop we in dit verband even dieper moeten
ingaan" (Bakker, 1975, p.77) - is ondergebracht als
paragraafje in het hoofdstuk over het lichaam.
Ook Struyker Boudier heeft kritiek op dit hoofdstuk. Wanneer
hij de 'ander' in Merleau-Ponty's paragraaf over de
seksualiteit niet aantreft, zoals hij verwacht had, gaat hij
te rade bij het hoofdstuk 'De ander en de menselijke wereld',
maar ook nu moet hij concluderen dat deze analyses te 'mager'
zijn: "Merleau-Ponty's beschrijving van de ander en van de
menselijke wereld is te abstract, formeel en eenzijdig"
(Struyker Boudier, p.112/113).
6... Het lichaam is méér dan een lichaam-van-vlees-en-bloed,
of zoals Merleau-Ponty elders zegt: "(...) mijn lichaam is
geen optelsom van bij elkaar geplaatste organen, maar een
synergetisch systeem waarvan alle functies hernomen en
verbonden worden in de algemene beweging van het zijn-aan-dewereld
(être au monde) (...)" (PP, p.270).
7... Elders stelt Merleau-Ponty dat een 'intellectueel
ontwerp' nooit een 'existentieel ontwerp' van het leven en van
de ander kan bieden; alleen in een 'werkelijk existentiële
methode' is dat mogelijk (PP, p.506). De ervaring van de ander
kan niet in twee categorieën gevat worden, zoals in het
objectieve denken en in Sartre's reflexieve analyse gebeurt.