Volledig proefschrift (997 kB) - Les 4 vents - Siep Kooi

NOTEN BIJ: DEEL I HOOFDSTUK 0
1... Kwant karakteriseert het denken van Merleau-Ponty als een 'wijsbegeerte van de ontmoeting', zoals
duidelijk wordt uit zijn op Merleau-Ponty gebaseerde studie dat dezelfde titel draagt (Kwant, 1961). Op
grond van dit werk werd Merleau-Ponty min of meer in Nederland geïntroduceerd. Het inspireerde mij
indertijd tot nadere verdieping van zijn denken.
2... Merleau-Ponty, M., 'Résumés de cours, Collège de France 1952-1960', Paris 1968, p.25. Een
overzicht van de titels van het werk van Merleau-Ponty (alsmede de gebruikte afkortingen) is opgenomen
in de literatuurlijst.
3... Vertaling van: 'Die Schule als Wege des Kindes, Versuch einer Anthropologie der Schule',
Braunschweig 1963 (2e Auflage, 1e Auflage 1960).
4... De bundel verscheen onder redactie van B.Levering en L.Vriens.
... Langeveld overleed op 15 december 1989.
6... Vertaald en ingeleid door Th. de Boer en van een nawoord voorzien door C. van Parreren. Het is een
vertaling van: 'Phenomenology and the foundations of psychology', in: 'Nebraska symposium on
motivation of psychology', vol.23-1975, Lincoln-London 1976.
7... Ook elders vermeldt Beekman nadrukkelijk zijn afkomst: "De auteur (Beekman SK) weet zich een deel
van een traditie, de zogenaamde Utrechtse School; voor de pedagogiek kan men zeggen: de school van
Langeveld" (Beekman, 1984, p.19/20).
8... In een boekbespreking laat Klinkers zien dat Bijl hier een belangrijk stuk grondslagenonderzoek
verrichtte op een terrein 'waarvoor we in ons taalgebied eigenlijk alleen maar Langeveld's Capita ter
beschikking hebben'. Zijn 'impliciete schrijfstijl' zou er de oorzaak van zijn dat de stem van Bijl nauwelijks
werd gehoord (Klinkers, p.279).
9... Beekman werkt dit onder andere uit in zijn afscheidsrede 'Onderzoeker met hart en ziel' op 12
september 1986.
10... Gebeurtenissen die overigens door de commotie rond de kindermoorden in België ruimschoots zijn
overtroffen (96/97).
11... Gebruikt werd de 6e druk (1964). In latere drukken spreekt Langeveld van 'hunzelf'.
12... Naar aanleiding van het proefschrift van Vriens ontstond een polemiek met Van IJzendoorn over de
navolgbaarheid van kwalitatief onderzoek. Van IJzendoorn stelt daarin: "In Nederland wordt nog altijd
meer over kwalitatief onderzoek gepraat en geschreven dan dat het in praktijk wordt gebracht. Het is de
verdienste van de Utrechtse belevingsonderzoekers vroegtijdig te hebben ingezien dat alleen aan de hand
van daadwerkelijke pogingen tot kwalitatief onderzoek een zinvolle discussie erover mogelijk is" (Van
IJzendoorn, 1989, p.97). De discussie die Van IJzendoorn wil voeren is echter geheel op de tegenstelling
kwantitatief versus kwalitatief onderzoek gericht. Hij verwijt Vriens 'een verkapte kwantitatieve studie' te
hebben geschreven (Van IJzendoorn, 1989, p.101/102). Zo signaleert hij dat Vriens zijn conclusies 'in
ordinale termen' giet als hij aangeeft hoe vaak kinderen een grondlijn tekenden, of termen gebruikt als
'vrijwel alle ouders', 'meer of fellere kleuren', 'sommige jongens' etc., zonder te vermelden wat 'meer',
'minder', 'vaak', 'sommige' etc. betekenen. Vanuit deze optiek noemt Van IJzendoorn de opmerking 'dat
ongeveer een kwart van de kinderen vanaf tien jaar met enige bezorgdheid de toekomst tegemoet ziet': 'één
van de belangrijkste conclusies van Vriens': "Dit is een opvallend kwantitatieve conclusie uit een
kwalitatief onderzoek" (Van IJzendoorn, 1989, p.102). Deze voorbeelden maken duidelijk hoe weinig Van
IJzendoorn inhoudelijk geïnteresseerd is in het werk van Vriens. Toch opteert Van IJzendoorn 'onverkort
voor een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve methoden': "(...) het inbouwen van kwantificerende
elementen in een kwalitatief onderzoek hoeft geen afbreuk te doen aan de kwalitatieve aspecten" (Van
IJzendoorn, 1989, p.104/105).
In een reactie refereert Vriens aan deze wens tot integratie: "Van IJzendoorns bijdrage is uiteindelijk
toch geschreven vanuit normeringen van een kwantitatieve methode, die haar tekortkomingen wel wil
aanvullen met kwalitatieve gegevens. Dat is integratie op een wel erg eenzijdige grondslag, als je in zo'n