Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijdîng in Nederland I914-I970
De adviescommissie adviseert in het rapport om de zwak problematische
gezinnen in hun eigen omgeving her op te voeden. Wat betreft
de moeilijker opvoedbare probleemgezinnen spreekt de commissie
een voorkeur uit voor concentratie in een heropvoedingscomplex
boven spreiding omdat slechts binnen de concentratie de noodzakelijke
systematische totale aanpak en de alzijdige benadering verwezenlijkt
kunnen worden. Het verdient daarbij aanbeveling om de heropvoedingscomplexen
niet in de binnenstad te vestigen maar in de buitenwijken
van de bebouwde kom, bij voorkeur tussen goede
arbeidersbuurten, zodat de probleemgezinnen door een bufferzone beschermd
worden.
Tot slot spreekt de commissie zich uit voor wettelijke ondertoezichtstelling
van onmaatschappelijke gezinnen. Zij meent dat de maatschappij
het niet zonder kan stellen, wil zij tenminste aan de plicht tot
hulpverlening aan 'het sociale-integratie behoevende gezin' voldoen.
Hoewel het uitvoerende werk nu onder de hoede van het particulier
initiatief wordt gedaan. zweert de overheid, in casu het ministerie van
Maatschappelijk Werk, toch met alle directe betrokkenheid bij het heropvoedingswerk
af. Al sedert het besluit van 1959 om de gezinsoorden
op te heffen, bestaat op het ministerie het plan om bepaalde
onderdelen van het werk in de gezinsoorden voort te zetten in enkele
plaatselijke projecten. Deze zullen dan de naam Bijzondere Projecten
krijgen. Vooral de continuering van het wetenschappelijk onderzoek
naar de oorzaken van onmaatschappelijk gedrag en het ontwikkelen
van methoden om onmaatschappelijke gezinnen aan te passen staan bij
dit plan op de voorgrond. Men hoopt dat de kennis en ervaring die de
Bijzondere Projecten opleveren in de toekomst ten goede zullen komen
aan het gehele plaatselijke heropvoedingswerk. De nog uit te kiezen
Bijzonqere Projecten zullen extra subsidie krijgen, die vooral bedoeld
is voor onderzoek. Het ministerie is verder voornemens om de
ontwikkelingen binnen de Bijzondere Projecten nauwlettend te volgen
en zo nodig te leiden. Men motiveert dit door erop te wijzen dat de
Bijzondere Projecten anders zijn dan de andere plaatselijke projecten
voor gespecialiseerd gezins- en wijkwerk. Zij gaan namelijk als 'bijzonder
gesubsidieerde laboratoria van maatschappelijk werk' een
functie van landelijk belang vervullen.
De verantwoordelijkheid voor het uitvoerende werk in de Bijzondere
Projecten zal geheel bij de betreffende besturen berusten. Voor de
algehele planning, de rapportagebewaking en het wetenschappelijk
onderzoek zal echter uitwisseling tussen de verschillende Bijzondere
208
Kansarmen
Projecten nodig zijn. Daarom zal er een zogenaamde Contactcommissie
in het leven geroepen worden, waarin naast de directeuren van de
Bijzondere Projecten ook vertegenwoordigers van het ministerie en
wetenschappelijke adviseurs zitting hebben.
Het selecteren van geschikte projecten neemt enige jaren in beslag.
Om in aanmerking te komen als Bijzonder Project dient namelijk aan
nogal wat voorwaarden te worden voldaan. Een project moet om te
begînnen beantwoorden aan de eisen die de subsidieregeling Onmaatschappelijkheidsbestrijding
uit 1959 stelt. Daarnaast moet het medewerking
verlenen aan het wetenschappelijk onderzoek, vooral door
het bijhouden van uitgebreide rapporten. Voorts moet het met het
oog op deskundigheidsbevorderîng een aantal stagiaires kunnen opnemen
en het moet in staat zijn een voorbeeldfunctie voor de • gewone'
plaatselijke projecten te vervullen. Ten behoeve van dit alles moet het
ten slotte voldoende personeel hebben en bereid zijn tot overleg met
het ministerie over de te benoemen projectleider of directeur.
In 1962 is de zaak uiteindelijk rond. Er zijn zes projecten gevonden
die de status 'bijzonder' krijgen. De eerste extra subsidie die ze krijgen,
bedraagt 700.000 gulden. Op 21 mei 1962 installeert minister
Klompé de Contactcommissie voor de Bijzondere Projecten. Het
nieuwe experiment is hiermee officieel ingeluid. I Het gaat om de volgende
zes projecten:
De Ravelijn in Maastricht. Deze 'woonschool' is in 1955 gebouwd.
Er is plaats voor 104 gezinnen en het beheer is in handen van de Stichting
Bijzondere Sociale Zorg Maastricht. Het advies tot de bouw van
deze woonschool kwam van de socioloog Litjens. na diens onderzoek
naar onmaatschappelijkheid in Maastricht. Tot de voorzieningen' binnen
het complex behoren het wijkhuis. De Goede Herder genaamd,
en een kleuterschool. Bij het heropvoedingswerk in qe woonschool
zijn achttien personeelsleden betrokken.
Parkwijk in Haarlem. Dit complex is in 1960 gebouwd als apart
onderdeel van de nieuwbouwwijk Parkwijk. De Stichting Bijzondere
Sociale Zorg en Maatschappelijk Buurtwerk Haarlem is verantwoordelijk
voor het heropvoedingswerk. In het complex werken twaalf
mensen. De stichting is nauw betrokken geweest bij de voorbereidingen
voor het complex Parkwijk. Zij adviseerde aan Burgemeester en
Wethouders van Haarlem om in de wijk van 1000 woningen riÎet meer
dan 60 huizen voor probleemgezinnen te bouwen, anders zouden de
verhoudingen binnen de wijk verstoord worden zoals tevoren al zo
vaak gebeurd is. De Stichting achtte het verder raadzaam om in het
209