Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappe1ijkheidsbestrijding in Nederland 1914-I 970
Als je tegen ze opstond, of vaar je rechten opkwam was je meteen communist
of had je communistische neigingen. Dan ga je denken: als ik
voor m'n rechten opkom en dat is communistisch, dan is communisme
goed'.
Tot in de Tweede Kamer maakt men zich - in bepaalde partijen - zorgen
over 'verkeerde' invloeden. De afgevaardigde Kikkert van de
CHU in 1953:
'Alleen moet men waken voor extremistische invloeden. De kans dat
men - laten wij het duidelijk zeggen - van communistische zijde invloed
gaat uitoefenen - en men hoopt dit inderdaad te kunnen doen-, is dusdanig
groot, dat ik de minister wil aanbevelen hierop te letten'.
Mevrouw Lips-Odinot van de CPN vraagt zich af waar Kikkert op
doelt wanneer hij waarschuwt voor communistische invloed:
'Wanneer communisten bij deze mensen komen, doen zij dat om hen te
helpen uit de misère te komen en om hen terug te brengen in de gemeenschap,
omdat communisten weten, dat deze mensen feitelijk zelf geen
schuld hebben aan de ellende waarin ze zijn geraakt' Y'
HET GEZIN ALS GEHEEL
Uit het voorafgaande is gebleken dat er voor vrouwen, mannen en
kinderen een aparte begeleiding is. Men benadrukt echter voortdurend
dat de hulpverlening goed op elkaar afgestemd moet zijn, want uiteindelijk
gaat het om totale gezinsheropvoeding. Het hele gezin moet
samen groeien naar aanpassing. Alleen dan kunnen de 'zieke' onderlinge
verhoudingen en de verhouding tot de samenleving weer gezond
worden.
De maatschappelijk werkster in het gezinsoord is verantwoordelijk
voor de totale gezinsbenadering. Zij is degene die het algehele gezinsfunctioneren
- rolverdeling tussen man en vrouw, hun onderlinge relatie,
de verhouding tot de kinderen - en de relaties buiten het gezinsverband
in het oog moet houden. Van haar krijgen de andere personeelsleden
voortdurend de VOOr hun deel van het heropvoedingswerk
noodzakelijke informatie over de gezinnen. De maatschappelijk werkster
werkt volgens de methode van het case-work: een relatie opbouwen
met ieder gezinslid en er samen achter zien te komen waar de
oorzaken van de problemen liggen en door middel van gesprekken de-
166
Onmaatschappelijken
ze trachten op te lossen. De gesprekken vinden zowel bij de mensen
thuis als op het kantoor van de maatschappelijk werkster plaats. V ooral
de rolverdeling tussen man en vrouwen de verhouding tussen de
echtelieden zijn veel voorkomende gespreksonderwerpen. Hoe ziet
'de juiste rolverdeling' er uit?
'Ieder gezin moet, om zich maatschappelijk te kunnen handhaven, een
bepaalde organisatie vertonen; de leden ervan dienen zekere op elkaar afgestemde
rollen te accepteren en te vervullen. Meestal zal de man de
kostwinner zijn; om deze rol naar behoren te vervullen (=niet-arbeidslabiel-zijn)
is het niet alleen nodig dat de man hem aanvaardt, maar ook
dat hiJ in staat gesteld wordt hem te vervullen. Als nu b. v. de vrouw de
haar 'toebedeelde' rollen (moeder, echtgenote, huisvrouw) niet naar behoren
vervult, kan dit een belangrijke handicap VOor de man zijn in zijn
eigen rol vervulling' .3 1
Bij een 'juiste rolverdeling' hoort ook dat de man het overwicht heeft
en de vrouw hem hierin steunt. Een voorbeeld:
'Ook het gezinsleven ging meer en meer een stabiel beeld vertonen. De
man verkreeg uiteindelijk de leiding en vertegenwoordigde een stuk gezag,
dat de vrouw, gezien haar karakterstructuur, nodig heeft. Anderzijds
steunde de vrouw hem t.a. v. zijn refusalkuur. Ook wanneer de
man in de nachtdienst was, stond de vrouw b. v. om drie uur op om
hem, voor hij de deur uitging, de tabletten te geven'. 3 2
Hoewel man en vrouw dus verschillende rollen hebben, vindt men het
wel een goede zaak als de man af en toe bijspringt in het huishouden.
'Nu zijn vrouw een baby verwacht, helpt de heer G. haar soms met het
huishouden. Zo stond hij onlangs de was te spoelen. terwijl andere mannelijke
oordbewoners toekeken. Vroeger zou hij geweigerd hebben dit
typisch vrouwenwerk te doen',
Spanningen in het gezin en echtelijke twisten behoren ook tot het terrein
van de maatschappelijk werkster. Ruzies over het geld komen bij
voorbeeld onder de gezinsoordbewoners nogal eens voor. Mevrouw
Wolf:
'Ze zeggen wel eens, waar geen geld is, gaat de liefde de deur uit, maar
da's waar hoor'.
Dronkenschap van mannen leidt eVeneens tot fikse echtelijke ruzies.
De maatschappelijk werkster: