Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in ...

Onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland I914-I970
De plattegrond van de Zomerhof te Den Haag
clublokalen, de dienstwoning van de toezichthouder en een winkel.
's Nachts is de poort gesloten; VÓór 2r.00 uur Cs zomers 22.00 uur)
moet iedereen binnen zijn. Bezoek mogen de bewoners alleen ontvangen
tussen 14.00 en 16.00 uur. Geestelijken krijgen later kaarten voor
doorlopend en extra bezoek buiten de reglementaire bezoekuren om.
Men heeft het complex met opzet niet te aantrekkelijk gemaakt. Het is
tenslotte bedoeld als tijdelijk verblijf en de prikkel tot verhuizen moet
niet verdwijnen.
Behalve de directeur werken in de Zomerhof een portiersechtpaar
en een woninginspectrice. De woninginspectrice is er voor het gezinswerk
en VOOr het toezicht op de reinheid van straatjes en huizen. Vau
de personeelsleden wordt uiteraard verwacht dat ze van een onberis-
26
j
I
!
I ,
!
I
Ontoelaatbaren
pelijke levenswandel, beschaafd, ontwikkeld en tactvol zijn. De Stichting
Controlewoningen, waarin deskundigen op het gebied van maatschappelijk
werk en reclassering zitten, voert het beheer over de Zomerhof.
De gemeente gaat ervan uit dat een groot deel van de aandacht voor
de bewoners van particuliere instellingen moet komen. Meer personeel
kost teveel geld en dat is niet de bedoeling. Zo wordt het clubwerk
gedaan door Pro ]uventute, het Leger des HeiIs en de Hervormde
Stadszending. Voor de kinderen is naast het complex een aparte
school gebouwd.
In december 1923 is het complex vrijwel vol, er wonen dan 97 gezinnen.Blijkens
het eerste jaarverslag (1924) kost de inning van de wekelijkse
bijdrage moeite. Men wijt dit aan de geringe financiële draagkracht
van de gezinnen ten gevolge van (seizoens)werkloosheid. Politiehulp
is het eerste jaar niet nodig geweest, ernstige ordeverstoringen
hebben zich niet voorgedaan. De badinrichting wordt geregeld gebruikt
en er zijn 4000 emmers warm water verkocht.
In 1928 blijkt dat het werk met ontoeIaatbaren de gemeente per jaar
f. 585,- per woning kost, een voor die tijd erg hoog bedrag voor wat
men beschouwde als het uitschot van de samenleving. Maar:
'Als men hiermee werkelijk bereikt dat de kinderen van deze bandeloozen
tot ordelijke burgers opgroeien, is dit goed besteed geld. Slaagt de
proef niet, dan vraagt men zich af of de gemeente op den duur verantwoord
is zulk een hoog bedrag voor dit doel uit te trekken'. 14
De meeste gezinnen in de Zomerhof leven van de steun of zitten in de
laagste loonklassen. Hierin komt in 1928 verandering wanneer de Zomerhof
een nieuwe directeur krijgt. Als arbeidstherapie en werkverschaffing
voor de mannen en vrouwen organiseert hij een 'hulpdienst'.
Aanvankelijk houdt deze hulpdienst zich bezig met huisvuiltransport,
later komt er een portiekreinîgingsdienst, een glazenwasserij en een
afdeling markiezen en verhuizingen bij. De hulpdienst groeit uit tot
een bloeiend bedrijf. Bijna alle mannen en veel vrouwen uit de Zomerhof
werken er. Volgens een maatschappelijk werkster zijn de
resultaten van deze werkverschaffing duidelijk merkbaar in de gezinnen.
Er komt enige welstand en de huisvrouwen krijgen plezier in hun
dagelijks werk. In 1936 besluit de Gemeenteraad dat deze werkverschaffing
opgeheven moet worden omdat het gesubsidieerde bedrijf
een oneerlijke concurrentie zou zijn voor andere bedrijven. Daarop
vertrekt de directeur mèt zijn bloeiende bedrijf en mèt de meeste be-
27